Niemcy chcą walczyć z amerykańskimi służbami

Rząd federalny zareagował na ujawnione ostatnio przypadki działalności amerykańskich tajnych służb zapowiedzią dofinansowania kontrwywiadu i rozszerzenia jego działalności na kraje sojusznicze, ale eksperci są przekonani, że nie dojdzie do zwrotu o 180 stopni. Brakuje na to pieniędzy i możliwości.

Większe pieniądze to nie wszystko

Kto chciałby rozbudować niemiecki kontrwywiad cywilny i wojskowy tak, aby skutecznie chronił kraj przed "nadmiernym" wścibstwem tajnych służb także krajów sojuszniczych, ten potrzebuje do tego o wiele więcej pieniędzy, wyszkolonego personelu i specjalistycznego sprzętu niż do tej pory.

Teoretycznie jest to możliwe, w praktyce jednak - niewykonalne, twierdzą zgodnym chórem eksperci. Nie ma wątpliwości, że rządząca obecnie koalicja chadecko-socjaldemokratyczna mogłaby bez przeszkód przeforsować w Bundestagu zwiększenie etatu Federalnej Służby wywiadowczej (BND) i Federalnego Urzędu Ochrony Konstytucji (BfV). Cały szkopuł jednak w tym, że minister finansów musiałby długo szukać pieniędzy na ten cel. Ale nawet gdyby je znalazł, nie znaczy to jeszcze, że Niemcy zaczęłyby z miejsca prowadzić wywiad globalny na taką skalę, na jaką uprawiają go USA, Rosja i Chiny. Na szczęście nie jest to potrzebne. Niemcy mogą trzymać się dotychczasowej linii postępowania i zwracać uwagę głównie na działalność tajnych służb Rosji, Chin i Iranu, ale też o wiele uważniej niż do tej pory przyglądać się działaniom państw sojuszniczych z USA na czele.

Wprowadzenie poprawek jest konieczne, ale przestawienie kontrwywiadu o 180 stopni i zwrócenie go także przeciwko sojusznikom z NATO, tak jak sugerują to szef Urzędu Kanclerskiego Peter Altmaier, Szef MSW Thomas de Maiziére i szef MSZ Frank-Walter Steinmeier, wymaga najpierw udzielenia odpowiedzi na parę podstawowych pytań.

Na czym ma polegać zwrot o 180 stopni?

Określenie to przypisuje się ministrowi spraw wewnętrznych. Nikt nie wie, na czym ów zwrot ma polegać. Jego resort nie udziela w tej sprawie żadnych informacji, co zrozumiałe. Mówiąc ściślej, Thomas de Maiziére powiedział o prowadzeniu obserwacji w polu widzenia 360 stopni, ale i to określenie jest niejasne i otwiera pole do daleko idących dociekań. Taka obserwacja oznacza stałe patrzenie na ręce wszystkim. Także sojusznikom. Oznacza to zasadniczy zwrot w polityce Niemiec wobec nich, co wymaga podjęcia decyzji politycznych. Poważnych, o długofalowym działaniu i trudnych do przewidzenia skutkach.

Plany w tej sprawie ponoć są, ale z oczywistych względów nie dyskutuje się o nich publicznie i wszelkie informacje na ten temat należy traktować jako domniemania i spekulacje. Nie można jednak wykluczać zasadniczej zmiany w działaniu niemieckiego kontrwywiadu, bo raz już się na to zanosiło.

Na początku lat 90-tych XX wieku ówczesny koordynator ds. służb specjalnych w Urzędzie Kanclerskim Bernd Schmidbauer domagał się od kanclerza Helmuta Kohla ostrego postępowania z agentami sojuszniczych wywiadów i innych tajnych służb z państw sojuszniczych, przede wszystkim z USA, którzy przejawiali w Niemczech, mówiąc językiem dyplomatycznym, nadmiernie ożywioną działalność. Z uwagi na dobro stosunków niemiecko-amerykańskich kanclerz Kohl nie przystał wtedy na tę propozycję.

Co jest możliwe, a co nie i dlaczego?

Jeśli mamy dziś ponownie do czynienia z potrzebą lepszego kontrolowania działalności zaprzyjaźnionych tajnych służb, to eksperci w tej materii, tacy jak Erich Schmidt-Eenboom dobrze wiedzą, co i jak należałoby zrobić. W gruncie rzeczy sprawa jest prosta. Kontrwywiad w każdym kraju działa w podobny sposób. Zawsze dwutorowo. Prowadzi kontrolę techniczną aktywności obcych służb poprzez nasłuch radiowy i elektroniczny oraz monitorowanie sieci internetu i innych kanałów i środków łączności, czyli, mówiąc krótko, "stawia na technikę", ale nigdy nie zaniedbuje "klasycznych" metod śledzenia działalności obcych agentów po prostu depcząc im po piętach i starając się ich zwerbować przy każdej, sprzyjającej okazji.

Tyle teoria. W praktyce sprawy się komplikują nie tylko dlatego, że zwerbowany agent może okazać się podstawioną "wtyczką", a dane z obserwacji elektronicznej mogą zostać niewłaściwie zinterpretowane. Chodzi o to, że Niemcy, jak podkreśla Erich Schmidt-Eenboom, nie mogą wykryć przy użyciu własnych agentów, działających w USA czy w Wielkiej Brytanii, jakie działania wywiadowcze te dwa państwa prowadzą na terenie RFN. Nie mogą z dwóch powodów. Po pierwsze jest ich za mało.

- Dość powiedzieć, że na jednego naszego agenta na Tajwanie przypada 150 amerykańskich - mówi. Po drugie, taki zwrot jest niemożliwy ze względów politycznych i byłby posunięciem szkodliwym z punktu widzenia szeroko pojętych interesów Republiki Federalnej Niemiec.

- Wywiad RFN nie zaryzykuje korzyści jakie odnosi ze współpracy z CIA w wielu krajach świata. Poza tym jesteśmy skazani na amerykańskie służby w walce z terroryzmem - twierdzi Schmidt-Eenboom.

I wreszcie: w naszych służbach pracują ludzie nastawieni przychylnie wobec Amerykanów i związani z nimi licznymi więzami, także osobistej przyjaźni. Takie nagłe odwrócenie frontów mogłoby spotkać się wręcz z bojkotem z ich strony. Pozostają drobne korekty i lepsza technika W tej sytuacji odpowiedź na pytanie: co można zrobić?, wydaje się stosunkowo prosta. Przede wszystkim należy usprawnić technikę zabezpieczania przed podsłuchem i innymi formami inwigilacji elektronicznej wszystkiego, co ważne, i wszystkich, którzy są jej obiektem.

- To jest stosunkowo proste, działa całkiem dobrze i nie kosztuje majątku - mówi Erich Schmidt-Eenboom. Już samo szyfrowanie poczty elektronicznej, SMS-ów i rozmów prowadzonych przez komórkę obrzydza życie podsłuchującym. Owszem, podsłuchać można każdego, każdy kod i szyfr można teoretycznie z czasem złamać, ale bardzo często liczy się właśnie czynnik czasu i te proste metody są w praktyce nie do pogardzenia.

Nie należy mieć jednak złudzeń, że nawet ich najbardziej wyrafinowane technicznie formy okażą się w stu procentach skuteczne. Tak nie jest i nigdy nie będzie, kontrwywiad z zasady prowadzi działalność defensywną i reaguje na posunięcia drugiej strony, choć zawsze stara się je przewidzieć i uprzedzić. Ale inicjatywa należy do przeciwnika, ktokolwiek nim jest.