Taki nagły zwrot w antysmogowej polityce rządu zafundowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Rozporządzenie w tej sprawie bez rozgłosu pojawiło się na stronach Rządowego Centrum Legislacji 28 czerwca. Następnego dnia weszło w życie. I jak komentują ekolodzy, dzięki niemu w najbliższym sezonie zimowym będziemy mogli palić w piecach tym, czym chcemy. Także najbardziej zasiarczonym węglem i innym asortymentem węglowym niskiej jakości. Zdaniem Piotra Siergieja z Polskiego Alarmu Smogowego fakt, że to właśnie resort odpowiedzialny za politykę klimatyczną inicjuje odejście od jej fundamentalnych zasad, jest zatrważający, jeżeli nie kompromitujący.
Ekologia czy ciepło
Resort klimatu zapytany przez „Rzeczpospolitą” o regulację tłumaczy, że jest ona czasowa i będzie obowiązywała 60 dni. Zapewnia, że nie zmienia długofalowych celów polityki energetycznej państwa. Prawo pozwala do końca sierpnia „wprowadzać do obrotu paliwa niespełniające wymagań określonych w rozporządzeniu ws. wymagań jakościowych dla paliw stałych”. „Zgodnie z ustawą zabrania się wprowadzania do obrotu (sprzedaży) z przeznaczeniem do użycia w sektorze bytowo-komunalnym paliw stałych takich jak muły węglowe, flotokoncentraty czy też węgiel brunatny” – zaznaczono.
Tłumacząc to na język potencjalnego kupca takiego paliwa, będzie można kupić węgiel oraz wszelkie inne produkty kopalniane niezależnie od tego, jak bardzo i czym będą one zanieczyszczone. I – jak mówi ekspert Polskiego Alarmu Smogowego – będą to także odpady, które co do zasady w rozporządzeniu zostały niby wyłączone z obiegu.
– Zniesienie norm dla sprzedawanego w Polsce węgla ma na celu obniżenie kosztów tego surowca. Warto pamiętać jednak o zasadzie, że cel nie uświęca środków. Już w 2018 roku Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa wyliczyła, że nawet 65 proc. całkowitych kosztów branży zawiera się w podatkach i składkach. Obniżki cen węgla można zatem spróbować dokonać w inny sposób – poprzez zmniejszenie obciążeń fiskalnych – ocenia mec. Gabriel Jędrol z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.
Jeżeli zimą poczujemy, że jakość powietrza będzie znów fatalna, będzie wiadomo dlaczego. – Wszystkie te szkodliwe substancje pomieszane z węglem trafią do pieców i kopciuchów – alarmuje Piotr Siergiej. W ten sposób kopalnie pozbędą się wszystkiego, co im zalega. – Jeżeli tak rozumieć politykę walki z kryzysem energetycznym, to na pewno będzie ona służyła kopalniom i składom. Uprości też upłynnienie kiepskiej jakości węgla sprowadzanego zza oceanu. Ale czy posłuży nam? – pyta ekolog.
Co z kopciuchami
Zdaniem samorządowców i ekologów takie poluzowanie polityki zaszkodzi wieloletnim staraniom o poprawę jakości powietrza i egzekwowanie obowiązku likwidacji kopciuchów. Są przykłady gospodarstw, które pomimo otrzymania dopłaty do ich wymiany dziś wolą 500 czy 5000 zł kary niż 16 tys. dotacji.
Resort klimatu zapytany o to twierdzi, że ministerstwu nie są znane plany zmian, określonych w uchwałach sejmików województw ws. programów ochrony powietrza oraz w tzw. uchwałach antysmogowych, działań naprawczych polegających na wymianie wyeksploatowanych kotłów na paliwa stałe na ekologiczne formy. Tyle że „politykę powietrzną” kształtują samorządy przy pomocy rządu.
– Jakość powietrza jest zadaniem lokalnym, ale już polityka antysmogowa i klimatyczne leży w gestii rządu – przypomina Piotr Siergiej. Podkreśla też, że uchwały antysmogowe mówią o tym, czym w gospodarstwach domowych nie wolno palić. Ale ich twórcy nie przewidzieli, że rząd może wprowadzić zawieszenie ich stosowania. Pojawiła się zatem luka w prawie, która daje furtkę dla tych, którzy będą chcieli z niej skorzystać.
Samorządy w kropce
A co na to samorządy? Nie chcą komentować najnowszych pomysłów rządowych. A nieoficjalnie mówią: to jest pomysł typowo chwilowy, pod publikę i bez sensu dopuszczający palenie „śmieciami”. Nie będziemy pod taką głupotę zmieniać naszych uchwał antysmogowych, które są rozpisane na lata.
W Polsce z powodu zanieczyszczonego powietrza każdego roku umiera przedwcześnie blisko 50 tys. osób.
Czytaj więcej
Do końca czerwca właściciele i zarządcy budynków i lokali muszą zadeklarować, jakie mają urządzenia grzewcze i na jakie paliwa. Zignorowanie tego obowiązku może słono kosztować.
