USA: bezrobotni napadają na banki

Na początku lat 50. Lester Russaw był o krok od sławy jako wschodząca gwiazda rythm and bluesa. Gwiazda nigdy nie wzeszła i nazwisko Russawa pewnie nigdy nie wróciłoby na czołówki lokalnych gazet w Cleveland, gdyby 74-letni dziś mężczyzna nie stracił posady stróża w wyniku cięć, jakie dotknęły jego zakład pracy. Zdesperowany brakiem środków na leczenie raka prostaty zdecydował się na krok, który nigdy wcześniej nawet nie przeszedł mu przez myśl: skok na bank.

Adrenalina dodała mu sił. Zamaszystym ruchem wyciągnął zza pazuchy rewolwer kalibru 38 i przeskoczył przez ladę, siejąc popłoch wśród pracowników banku. Russaw wyniósł ze sobą 15 tysięcy dolarów, ale szybko został schwytany. Federalny sąd okręgowy skazał go w środę na dziewięć lat więzienia.

– Nie zrobiłem tego z chciwości. Nie chciałem za te pieniądze kupić wielkiego telewizora czy zegarka Rolex. Potrzebne mi były na zakup lekarstw – tłumaczył zrozpaczony starzec przed sądem.

Historia emerytowanego muzyka z Cleveland nie jest wyjątkowa. Jak podaje dziennik „USA Today”, przez wiele amerykańskich miast przetacza się fala napadów bankowych, którą przynajmniej część ekspertów wiąże z pogarszającą się koniunkturą gospodarczą.

– Myślę, że ma na to istotny wpływ stan gospodarki – uważa dyrektor ds. bezpieczeństwa Bank of America i były wiceszef działu kryminalnego FBI Chris Swecker. Według Sweckera liczba napadów w całym kraju gwałtownie wzrasta; tylko w przypadku jego banku, który ma w USA ponad 6 tysięcy oddziałów, zwiększyła się w ciągu roku o 17 procent.

W rozmowie z „Rz” rzecznik FBI Bill Carter podważa jednak twierdzenia Sweckera. Jego zdaniem trudno mówić o ogólnokrajowym trendzie. Ostatnie dane FBI wskazują wręcz na ogólny spadek tego rodzaju przestępstw w całym kraju – jedyny problem w tym, że jak sam przyznaje Carter, dane te pochodzą z 2006 roku.

Tymczasem bieżące raporty napływające z niektórych regionów świadczą o nagłym wzroście liczby napadów. W Los Angeles miało w tym roku miejsce już 189 skoków na bank, o 33 więcej niż w podobnym okresie 2007 r. W San Francisco wzrost ten sięgnął ponad 50 procent. W Nowym Orleanie, gdzie przez cały rok odnotowano 27 napady, tylko w pierwszych pięciu miesiącach tego roku było ich 22. Ale niechlubnym rekordzistą jest teksańskie Houston: w zeszłym roku było ich ponad dwukrotnie więcej niż w 2006, a w tym zostanie zapewne pobity kolejny niechlubny rekord.

Sceny jak z hollywoodzkich kryminałów rozgrywają się zresztą nie tylko w wielkich miastach. Na przykład w środę małe miasteczko Lisbon w Dakocie Północnej było świadkiem pierwszego napadu na bank w swej 128-letniej historii.

Zdaniem profesora kryminologii Davida Kennedy’ego trudno jednak wiązać wszystkie te wydarzenia w jedną całość. – W niektórych miastach przestępczość gwałtownie spadła, w niektórych się nie zmieniła, a w niektórych gwałtownie wzrosła. Przestępczość to zjawisko lokalne, w każdym przypadku powody są inne – mówi Kennedy.

Rzecznik FBI Carter całkowicie się z tym zgadza. – Na przykład w Houston to może się wiązać z napływem przesiedleńców po huraganie Katrina w 2005 roku. Wielu z nich trafiło właśnie tam – mówi nam Carter.

Amerykańscy socjologowie i eksperci od kryminalistyki od lat spierają się o to, co powoduje gwałtowne wahania poziomu przestępczości. Zdaniem niektórych statystki napędzać mogą na przykład falowe zwolnienia kryminalistów z więzień. Ale inni twierdzą, że same wizerunki osób poszukiwanych przez policję za obrabowanie banku świadczą o tym, iż nie są to fachowcy czy zatwardziali kryminaliści, lecz „zwykli ludzie” – prawdopodobnie zdesperowani kurczącymi się dochodami.