50-latek bierny i biedny

Pracuje tylko co drugi Polak i co trzecia Polka, którzy ukończyli 50 lat, a nie doszli jeszcze do wieku emerytalnego. Dla porównania w Szwecji ten odsetek wynosi 80 proc.

Takie dane przynosi badanie SHARE „Portret generacji 50+ w Polsce i w Europie", do którego dotarła „Rz" (przeprowadził je m.in. Instytut Badań Edukacyjnych). Jest to cykliczna ocena stanu zdrowia, statusu socjo-?-ekonomicznego oraz stosunków rodzinnych i społecznych osób powyżej 50. roku życia.

W najnowszej edycji o to, czy pracują, zapytano te same osoby co w latach 2006–2007 z Niemiec, Szwecji, Hiszpanii, Francji, Czech i Polski. Najwyższy odsetek osób aktywnych zawodowo odnotowali Szwedzi. Aktywnych zawodowo było także ok. 70 proc. Niemców i Hiszpanów.

We Francji, Czechach i Polsce pracowało mniej niż 60 proc. mężczyzn, przy czym pracujących Polaków było najmniej Jeszcze gorzej dla nas te statystyki wypadły w grupie kobiet. Pracowało 64 proc. ankietowanych Francuzek, 60 proc. Czeszek i zaledwie 31 proc. Polek.

Autorzy badania zwracają uwagę na różnice w wieku emerytalnym (w Niemczech i Hiszpanii 65 lat, we Francji 60, w Czechach dla kobiet już od 56. roku życia, w Szwecji – od 61,  w Polsce – od 60). Jednocześnie wskazują, że wiele Polek przeszło na emeryturę, nie osiągając wieku emerytalnego, bo skorzystały z rozwiązań pomostowych.

W przypadku mężczyzn z naszego kraju spory odsetek od czasu poprzedniego badania trafił do grupy bezrobotnych lub osób niepełnosprawnych, z czym wiązało się przyznanie renty. Dla Polski, jak i Francji badacze znaleźli silną zależność wskazującą na to, że o rezygnacji z pracy zawodowej nie decyduje stan zdrowia, ale właśnie możliwość nabycia świadczeń emerytalnych lub rentowych.

– Ten raport potwierdza, że stworzyliśmy surowy rynek pracy i szorstkie realia dla osób 50+, i wbrew obiegowej opinii to nie młodzi, ale właśnie osoby starsze mają największe problemy na rynku pracy – mówi „Rz" Łukasz Komuda z Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i redaktor portalu Rynekpracy.org. Wskazuje, że pracodawcy preferują osoby młode, które gotowe są pracować za niższe stawki lub nawet za darmo (na stażu) i są bardziej elastyczne. Na niekorzyść osób starszych działa też wiek ochronny, który sprawia, że w niektórych firmach automatycznie są zwalniani, gdy przed emeryturą zbliżają się do okresu objęcia ochroną.

Choć Polacy częściej niż ich rówieśnicy z innych krajów europejskich nie pracują, nie przekłada się to na aktywność w innych obszarach życia. ?22 proc. tych w wieku powyżej 54. roku życia przyznało się do całkowitej bierności, choć za aktywność uważano także czytanie książek czy rozwiązywanie krzyżówek. Odsetek osób aktywnych w Szwecji wyniósł 99 proc., w Niemczech – 95, w Czechach – 91.

Jeszcze gorzej wypadamy, gdy chodzi o aktywność społeczną, czyli uczestnictwo w organizacji sportowej, charytatywnej, politycznej lub wolontariacie. To doświadczenie zaledwie 18 proc. Polaków, ponad 40 proc. Czechów, 60 proc. Francuzów. Szwedzi oraz Niemcy mieli jeszcze wyższe wskaźniki.

Tylko 2,5 proc. ankietowanych Polaków 50+ w ciągu ostatniego roku brało udział w szkoleniu lub kursie.

Najwięcej Polaków po pięćdziesiątce deklaruje aktywność religijną. Zdaniem Komudy  wpływa na to kilka czynników, np. niski status materialny osób w tym wieku i uwarunkowania kulturowe. – Nie mamy też przyzwyczajenia do zapisywania się na kursy i do uczenia się w późniejszym wieku. Ponadto istotna część kobiet w wieku 50+ wykonuje bezpłatną pracę babci, bez której niemożliwe byłoby utrzymanie pracy przez ich dzieci – tłumaczy ekspert FISE.