Powrót dopalaczy. Jest coraz groźniej

MDPV to syntetyczna pochodna katynonu, sprzedawana jako „legalna" lub syntetyczna wersja kokainy. Został wykryty w przypadku 107 zatruć i 99 zgonów.

Metoksetamina, substancja o działaniu psychodelicznym, tzw. używka klubowa. Zgłoszono 20 zgonów i 110 zatruć związanych z jej używaniem.

25I-NBOMe ma działanie halucynogenne, „legalna" alternatywa dla LSD. Cztery państwa zgłosiły przypadki ostrych zatruć związanych z używaniem tej substancji, w tym jeden zgon. AH-7921 to syntetyczny opioid. Wykryto go w przypadku sześciu zatruć i 15 zgonów.

Więcej zatruć

To tylko krótki fragment z tegorocznego europejskiego raportu narkotykowego poświęconego nowym substancjom psychoaktywnym, często nazywanym niewinnie dopalaczami. Jego autorzy piszą wprost – narkotyki, z którymi stykamy się obecnie, w wielu aspektach różnią się od substancji znanych nam z wcześniejszych lat.

Podstawowa obserwacja jest taka, że są o wiele bardziej niebezpieczne.

W połowie czerwca naukowcy z Zakładu Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi przekonywali, że dostęp do dopalaczy w Polsce jest bardzo łatwy. Zwrócili też uwagę, że rośnie liczba zatruć związanych z przyjmowaniem tych substancji. W ubiegłym roku naliczono ich 700. W pierwszym kwartale tego roku już 440. Trzy razy więcej niż w analogicznym okresie 2013 r.

Jakub Wojcieszak z Zakładu Farmakodynamiki nie ma wątpliwości, że na rynek trafiają substancje coraz bardziej niebezpieczne. – To najczęściej produkty z chińskich bądź pakistańskich laboratoriów, których działania szczegółowo nikt nigdy nie badał – mówi „Rz" Wojcieszak.

Producenci dopalaczy starają się działać w granicach prawa. Na rynek trafiają związki chemiczne, które nie znajdują się na liście substancji kontrolowanych. Gdy zostają zdelegalizowane, natychmiast syntetyzowany jest związek o podobnej budowie, ale o zmodyfikowanym składzie chemicznym, a więc legalny.

– To gra w ciemno, bo nawet niewielka zmiana składu może rażąco wpłynąć na wzrost toksyczności takiego związku – zwraca uwagę Wojcieszak.

Jak zombi

Oto relacja internauty o nicku GreenBoy, który opisał swoje doświadczenia z metoksetaminą. Wpis pochodzi z forum, na którym użytkownicy dzielą się swoimi doświadczeniami z substancjami psychoaktywnymi. „W narkotycznym transie leżałem na ziemi, wiłem się, jęcząc. Waliłem głową w podłogę jak chore psychicznie dziecko. Przeżyć to na własnej skórze jest rzeczą tragiczną. Szczęście w nieszczęściu jest takie, że skończyło się na porozbijanej twarzy, wyglądaniu przez 2 kolejne dni jak zombie i horrorze psychicznym".

GreenBoy faktycznie może mówić o szczęściu, bo eksperci zwracają uwagę, że przygoda z dopalaczami może zakończyć się przewlekłymi problemami sercowo-naczyniowymi, nadciśnieniem tętniczym.

Problem stanowią też zanieczyszczenia, która zawierają tego typu substancje, a także wysoka aktywność chemiczna, która powoduje, że bardzo łatwo je przedawkować.

Tylko w ubiegłym roku za pomocą unijnego systemu wczesnego ostrzegania zgłoszono 81 nowych substancji psychoaktywnych, co więcej, aż 30 związków nie odpowiadało żadnej z łatwo rozpoznawalnych grup chemicznych (łącznie z roślinami i lekami). To oznacza, że lista związków monitorowanych liczy już 350 pozycji.

„Rozpoczęto formalne oceny ryzyka dotyczące substancji podejrzewanych o wywoływanie poważnych szkód na skalę europejską" – czytamy w europejskim raporcie narkotykowym.

Michał Kidawa, specjalista z Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, zwraca uwagę, że niektóre z dopalaczy działają w tak małej dawce, że nawet specjalistyczne laboratoria mogą mieć problem ze zidentyfikowaniem tej substancji w organizmie. To oznacza, że trudno ocenić, jak wiele zgonów lub zatruć było spowodowanych zażyciem dopalaczy. Kolejny problem z tym związany polega na tym, że tzw. nowe narkotyki mogą być używane w zastępstwie tradycyjnych. Tak się dzieje np. w przypadku marihuany i syntetycznych kannabinoidów. Dowolny materiał roślinny nasączany jest syntetycznymi kanabinolami i w tej formie sprzedawany. Tymczasem niektóre z nich mają o wiele silniejsze działanie i w europejskich statystykach odnotowano już przypadki ostrych zatruć, które doprowadziły do interwencji medycznej po ich zażyciu.

Niewykrywalne ?i legalne

Te fakty nie przekonują jednak młodzieży, która chętnie sięga po dopalacze. Dostęp do tych środków nie stanowi dużego problemu. Choć w znacznej mierze ograniczono sieć dystrybucji stacjonarnej, to można zamówić sobie te produkty za pośrednictwem internetu, np. jako odczynniki chemiczne.

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii naliczyło 651 stron sprzedających Europejczykom dopalacze. Stanowią one alternatywę dla klasycznych narkotyków, są tańsze, niewykrywane przez testy, a ich sprzedaż czy posiadanie nie powoduje sankcji karnych.