– dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku w kwocie 500 zł (albo 300 zł, jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku),
– postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ze stwierdzeniem prawomocności (ewentualnie: wypis notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia),
– odpisy z ksiąg wieczystych dotyczące nieruchomości należących do spadku,
– dokumenty potwierdzające przynależność pozostałych składników spadku do masy spadkowej,
– pozostałe dokumenty lub inne dowody, o których przeprowadzenie wnioskuje wnioskodawca,
– pełnomocnictwo udzielone przez wnioskodawcę (jeżeli ustanowił pełnomocnika) oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, a także
– odpisy wniosku wraz z odpisami wszystkich załączników – w liczbie egzemplarzy odpowiadającej liczbie uczestników.
Odpowiedź na wniosek
Każdy z uczestników postępowania ma możliwość złożenia do sądu odpowiedzi na wniosek o dział spadku. Może w niej przedstawić odmienne żądanie w kwestii ustalenia składników masy spadkowej lub sposobu działu spadku albo przychylić się do żądań wnioskodawcy. Odpowiedź powinna czynić zadość wymogom przewidzianym dla pisma procesowego, przy czym odpowiedź powinna zawierać dodatkowo nadaną przez sąd sygnaturę akt sprawy, ale nie trzeba już wskazywać wartości przedmiotu sporu. Nie trzeba też składać do akt sprawy załączników, które zostały już złożone przez wnioskodawcę.
Postanowienie
W ramach omawianego postępowania odbywa się w praktyce zazwyczaj kilka posiedzeń sądowych, w których mają prawo (czasami obowiązek) uczestniczyć: wnioskodawca, uczestnicy oraz ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy. W przypadku zgodnego stanowiska wszystkich uczestników co do wartości poszczególnych składników masy spadkowej sąd zazwyczaj poprzestanie na przyjęciu podanej wartości. Natomiast w razie rozbieżności w tej kwestii, sąd powołuje biegłych do sporządzenia wyceny. Po przeprowadzeniu postępowania, sąd wyda postanowienie o dziale spadku, w szczególności ustalając skład masy spadkowej i wartość poszczególnych składników oraz odpowiednio dzieląc je między spadkobierców. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Wyjątkowo, z ważnych powodów, może być ograniczony do części spadku.
Postanowienie o dziale spadku można zaskarżyć, co wymaga złożenia do sądu opłaconego (100 zł) wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia. Trzeba to zrobić w terminie siedmiu dni od daty ogłoszenia postanowienia. Osoba, której doręczono uzasadnienie postanowienia, ma następnie możliwość złożenia apelacji od tego postanowienia w terminie 14 dni od daty doręczenia uzasadnienia. Przy braku wystąpienia przez któregokolwiek z uczestników o uzasadnienie postanowienia lub przy braku złożenia apelacji lub po zakończeniu postępowania przed sądem drugiej instancji (rozpoznaniu apelacji), postanowienie staje się prawomocne.
2. Umowny dział spadku
Zdecydowanie szybszym i tańszym sposobem podziału spadku jest przeprowadzenie umownego działu spadku. Dla skorzystania z tej metody konieczna jest jednak pełna zgoda spadkobierców co do sposobu podziału spadku, co w praktyce bywa trudne do wypracowania. Oznacza to, że jeżeli między spadkobiercami zaistniały niemożliwe do przezwyciężenia różnice w kwestii składu masy spadkowej, wartości poszczególnych składników spadku lub sposobu podziału tych składników, dział spadku być musi dokonany na drodze sądowej.
Jeżeli jednak istnieje zgoda, spadkobiercy mogą podzielić spadek w dowolnej formie, przy czym zalecane jest zachowanie formy pisemnej, choćby po to, aby w przyszłości łatwiejsze było rozstrzygnięcie mogących zaistnieć sporów co do podzielonego spadku. Natomiast, gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość, umowny dział spadku musi zostać dokonany w formie aktu notarialnego, a gdy do spadku należy przedsiębiorstwo, konieczne jest zachowanie przynajmniej formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Forma aktu notarialnego będzie konieczna również wtedy, gdy w skład przedsiębiorstwa należącego do spadku wchodzi nieruchomość lub przedsiębiorstwo to objęte jest zarządem sukcesyjnym.
Umowny dział spadku, w przeciwieństwie do sądowego, może dotyczyć części spadku, ale także (i tak jest zazwyczaj w praktyce) obejmować może od razu wszystkie składniki masy spadkowej.
