Śmierć bliskiej osoby, mimo że stanowi zjawisko nieuniknione, wywołuje w sposób naturalny ogromny smutek pozostałych członków rodziny i osób najbliższych. Mając na uwadze, że przepisy prawa, zmierzające do zachowania w społeczeństwie pewnych zasad i porządku, od tysięcy lat regulują wiele obszarów życia człowieka, nie jest zaskoczeniem, że również śmierć osoby i wywoływane nią skutki prawne zostały w sposób szczegółowy opisane w przepisach prawa. Śmierć człowieka powoduje przede wszystkim konieczność uregulowania spraw po nim, w szczególności zaś prawnego rozdysponowania majątku zgromadzonego za jego życia. Konkretne przepisy stanowiące o tym, kto i w jakim zakresie nabywa prawa do majątku po zmarłym, pozwalają uniknąć lub przynajmniej załagodzić i poddać pod rozwagę sądu, konflikty mogące zaistnieć wśród potencjalnych spadkobierców.
Niniejszy poradnik ma na celu przeprowadzenie spadkobiercy przez kolejne etapy postępowań związanych z dziedziczeniem po spadkodawcy. Zrozumienie poszczególnych zagadnień związanych z dziedziczeniem, a także procedur, niekiedy koniecznych, a czasami możliwych do alternatywnego stosowania, daje możliwość sprawnego doprowadzenia do formalnego zakończenia postępowań spadkowych. Trzeba jednak podkreślić, że omawiane postępowania często należą w praktyce do kategorii wywołujących wiele emocji, w ramach których poszczególni uczestnicy nastawieni są na rywalizację o prawa do majątku po zmarłym. W takiej sytuacji niezbędna okazuje się wiedza prawnicza, umożliwiająca skuteczną ochronę słusznych praw prawowitego spadkodawcy.
Aktywa i pasywa
Wraz ze śmiercią osoby następuje otwarcie spadku, a zatem wyodrębnionej masy majątkowej, powstającej z chwilą śmierci spadkodawcy, do której należą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Istotne z punktu widzenia spadkobiercy jest, że w skład spadku mogą wchodzić:
- zarówno aktywa, a więc prawa majątkowe, które przysługiwały spadkodawcy w dacie jego śmierci, jak i
- pasywa, w tym długi, które w owej dacie obciążały spadkodawcę oraz pewne zobowiązania, powstałe dopiero wraz ze śmiercią spadkodawcy, np. koszty pogrzebu lub koszty postępowania spadkowego.
