Urlop okolicznościowy policjanta

Płatny urlop okolicznościowy udzielany jest policjantom w trzech sytuacjach. Przysługuje on bowiem z tytułu przeniesienia służbowego, podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub wykształcenia oraz ważnych spraw osobistych i rodzinnych.

Jak widać, poza przeniesieniem służbowym, które jest charakterystyczne dla stosunku służbowego i nie występuje co do zasady w stosunku pracy, są to sytuacje, które także pracowników uprawniają do dni wolnych. W przeciwieństwie do rozwiązań pracowniczych przepisy mundurowe nie wymieniają jednak wyczerpująco wszystkich okoliczności, w których policjant ma do nich prawo. Pozwalają przyznać je także w innych sytuacjach, jeśli mieszczą się one w jednej z dwóch wymienionych wcześniej kategorii ogólnych. Dają zatem przełożonym więcej swobody.

Przeniesienie do innej miejscowości

Z trzech do pięciu dni urlopu okolicznościowego skorzysta zatem policjant przeniesiony służbowo do innej jednostki, jeśli przeniesienie to związane jest ze zmianą jego miejsca zamieszkania. O wymiarze urlopu w konkretnej sytuacji decyduje udzielający go kierownik jednostki albo kierownik komórki organizacyjnej Policji, biorąc pod uwagę położenie nowego miejsca zamieszkania policjanta, jego warunki rodzinne oraz inne okoliczności mające bezpośredni wpływ na przeniesienie.

Zgody na taki urlop musi ponadto udzielić przełożony właściwy w sprawach osobowych. Policjant może wykorzystać przyznane mu wolne jednorazowo lub na raty. Przepisy bowiem pozwalają na dzielenie tego rodzaju urlopu na części.

Z urlopu okolicznościowego może także skorzystać policjant, który ma do załatwienia ważną sprawę osobistą lub rodzinną. Dla niektórych zdarzeń wymiar urlopu jest z góry określony. Dla innych już nie, choć i one muszą zmieścić się w określonym w przepisach limicie. I tak policjantowi przysługuje urlop okolicznościowy w razie:

- zawarcia przez niego związku małżeńskiego, urodzenia się mu dziecka oraz zgonu i pogrzebu jego małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy policjanta – w wymiarze dwóch dni,

- zawarcia związku małżeńskiego przez jego dziecko, zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka oraz innej osoby pozostającej na jego utrzymaniu albo pod jego bezpośrednią opieką – w wymiarze jednego dnia.

Tego typu urlop przełożony zobowiązany jest udzielić funkcjonariuszowi w zaproponowanym przez niego terminie. Warunkiem jest bezpośredni związek terminu urlopu i wydarzenia, z powodu którego jest udzielany. Urlop taki przysługuje też w razie zbiegu z prawem do urlopu z innego tytułu lub zwolnieniem od zajęć służbowych. Oznacza to, że jeśli np. policjant w dniu ślubu swojego dziecka będzie na urlopie wypoczynkowym, urlop okolicznościowy mu nie przepadnie. Będzie go mógł wziąć zaraz po zakończeniu wypoczynku.

Inne prywatne sprawy funkcjonariusza

Skorzystać z urlopu okolicznościowego w wymiarze nieprzekraczającym pięciu dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego może także funkcjonariusz, który ma do załatwienia inne niż wymienione wcześniej ważne sprawy osobiste lub rodzinne. Przepisy nie określają, o jakie sprawy może tu chodzić, zostawiając to w gestii policjanta. Jeśli zatem funkcjonariusz złoży wniosek o taki urlop, przełożony powinien mu go udzielić. Nie ma wprawdzie bezwzględnego obowiązku, aby wniosek policjanta zaakceptować, bo przepisy posługują się tu sfomułowaniem „można udzielić", jednak jak pokazuje praktyka, przełożeni zwykle nie odmawiają tego rodzaju urlopów.

Przepisy nie określają sposobu korzystania z nich. Dopuszczalne jest więc udzielenie policjantowi pięciu dni urlopu okolicznościowego jednorazowo lub na raty. Przy czym niewykorzystany w danym roku z oczywistych względów przepada.

Te dość liberalne zasady udzielania urlopu na załatwienie ważnych spraw osobistych czy rodzinnych powodują, że traktowany jest on powszechnie jako dodatkowe (oprócz urlopu wypoczynkowego) dni wolne należne funkcjonariuszowi w danym roku kalendarzowym. Dni, z których skorzystać może w nagłej potrzebie, nie tracąc urlopu wypoczynkowego.

Nauka ze skierowaniem lub bez

Zakres uprawnień do urlopu okolicznościowego z tytułu pobierania nauki zależy od tego, czy policjant został skierowany przez przełożonego oraz od miejsca podnoszenia tych kwalifikacji.

Policjantowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe i wykształcenie poza jednostkami organizacyjnymi Policji na podstawie skierowania przełożonego właściwego w sprawach osobowych przysługuje urlop okolicznościowy w wymiarze:

- jednego dnia roboczego na przygotowanie się do złożenia każdego egzaminu przeprowadzanego po zakończeniu nauki przedmiotu, jednak nie więcej niż sześć dni w okresie roku akademickiego;

- sześć dni roboczych na przygotowanie się do złożenia egzaminu maturalnego;

- sześć dni roboczych na przygotowanie się do złożenia egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe;

- 21 dni roboczych w ostatnim roku studiów wyższych albo siedem dni roboczych w ostatnim semestrze studiów podyplomowych – na przygotowanie pracy końcowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do złożenia egzaminu końcowego, jeżeli program tych studiów to przewiduje.

Urlopy te nie przysługują jednak na egzamin poprawkowy i komisyjny oraz na poprawianie lub ponowne przygotowanie pracy końcowej. W identycznym wymiarze można udzielić urlopu okolicznościowego policjantowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe lub wykształcenie w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie lub poza jednostkami organizacyjnymi Policji bez skierowania. Przełożony może udzielić takiego urlopu okolicznościowego, jeżeli przemawia za tym interes służby, a w szczególności gdy uzyskiwane kwalifikacje lub wykształcenie są zbieżne z wymaganiami na zajmowanym lub planowanym do objęcia stanowisku służbowym. W tym zatem przypadku decyzja, czy przyznać uczącemu się policjantowi urlop, zależy od przełożonego, który może się na niego zgodzić, ale nie musi. Również wymiar ewentualnego urlopu pozostawiono jego decyzji. Przepisy nie wskazują bowiem, z ilu dokładnie dni urlopu w określonej sytuacji policjant może skorzystać, określając tylko jego górną granicę poprzez użycie sformułowania „w wymiarze nie wyższym niż" i odesłanie do urlopów przysługujących osobom podnoszącym kwalifikacje zawodowe i wykształcenie poza jednostkami organizacyjnymi Policji na podstawie skierowania.

Podobne zasady obowiązują w sytuacji, gdy odrębne przepisy przewidują prawo do płatnego urlopu na przygotowanie się do egzaminu kończącego podnoszenie kwalifikacji zawodowych lub wykształcenia. W takiej sytuacji policjantowi przystępującemu do takiego egzaminu przełożony również może udzielić urlopu okolicznościowego w wymiarze nie wyższym niż określony w odrębnych przepisach, jeżeli przemawia za tym interes służby, a w szczególności gdy uzyskiwane kwalifikacje lub wykształcenie są zbieżne z wymaganiami na zajmowanym lub planowanym do objęcia stanowisku służbowym. Takim przepisami jest np. ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 507 ze zm.)

Ważne

Urlopu okolicznościowego z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub wykształcenia udziela się, biorąc pod uwagę wnioski policjantów i konieczność zapewnienia normalnego toku służby.

Studia w szkole policyjnej

Inny wymiar urlopu przysługuje policjantowi skierowanemu na studia wyższe albo studia podyplomowe do Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie. Może on liczyć na przyznanie:

- jednego dnia roboczego na przygotowanie się do złożenia każdego egzaminu przeprowadzanego po zakończeniu nauki przedmiotu, jednak nie więcej niż sześć dni w okresie roku akademickiego;

- 21 dni roboczych w ostatnim roku studiów wyższych albo siedem dni roboczych w ostatnim semestrze studiów podyplomowych – na przygotowanie pracy końcowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do złożenia egzaminu końcowego, jeżeli program tych studiów to przewiduje.

Żaden urlop nie przysługuje w przypadku zdawania egzaminu poprawkowego czy komisyjnego oraz na poprawianie lub ponowne przygotowanie pracy końcowej.

Policjantowi odbywającemu szkolenie zawodowe podstawowe albo szkolenie zawodowe dla absolwentów szkół wyższych w systemie samokształcenia kierowanego można udzielić urlopu okolicznościowego w wymiarze jednego dnia roboczego w celu przygotowania się do złożenia każdego egzaminu, jednak nie więcej niż sześć dni w okresie szkolenia. W tym przypadku także nie można go przyznać na jakikolwiek egzamin poprawkowy czy komisyjny.

Czy urlop bezpłatny zmniejsza wypoczynek tylko w roku, w którym był udzielony

- Policjant od 15 października do 20 grudnia zeszłego roku, czyli ponad dwa miesiące, był na urlopie bezpłatnym. Nie mogliśmy skrócić mu urlopu wypoczynkowego za 2014 rok, ponieważ przed urlopem bezpłatnym wykorzystał go w całości. Z końcem grudnia został on zawieszony w czynnościach służbowych i wszystko wskazuje na to, że zawieszenie to może potrwać jeszcze długo. Czy jeśli nie obniżymy mu wymiaru urlopu za 2015 rok, stracimy taką możliwość w ogóle?

Nie.

Jeżeli urlop wypoczynkowy (podstawowy i dodatkowy) za rok, w którym funkcjonariusz był na urlopie bezpłatnym, został wcześniej wykorzystany w całości, skróceniu ulegają urlopy za najbliższy rok kalendarzowy, w którym urlopy te przysługują.

Oczywiście tylko wtedy, gdy urlop bezpłatny trwał dłużej niż miesiąc. Jeśli był krótszy, nie będzie miał wpływu na uprawnienia policjanta do urlopu wypoczynkowego. Zatem tylko w razie korzystania przez policjanta z urlopu bezpłatnego trwającego dłużej niż jeden miesiąc urlopy wypoczynkowy i dodatkowy ulegają skróceniu o 1/12 za każdy miesiąc urlopu bezpłatnego, nie więcej jednak niż za 12 miesięcy. Jeżeli urlopy za dany rok zostały wykorzystane, skróceniu ulegają urlopy za najbliższy rok kalendarzowy, w którym urlopy te przysługują. Tak wynika z § 30 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z 19 września 2014 r. w sprawie urlopów policjantów, które weszło w życie 10 października 2014 r. Poprzednie (rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 7 czerwca 2002 r. w sprawie urlopów policjantów – DzU nr 81, poz. 740 ze zm.) posługiwało się trochę innym sformułowaniem. Stanowiło bowiem, że w takiej sytuacji skróceniu ulegają urlopy za następny rok kalendarzowy. Co uniemożliwiało skrócenie urlopu wypoczynkowego funkcjonariuszowi korzystającemu z bezpłatnej przerwy w służbie, który w następnym roku nie nabył w ogóle prawa do urlopu wypoczynkowego, bo był np. przez cały rok zawieszony w czynnościach służbowych.

Obecne przepisy już na to pozwalają. W takiej sytuacji skróceniu podlega bowiem urlop za najbliższy rok kalendarzowy, w którym urlopy te przysługują. Jeśli więc policjant nie nabędzie prawa do urlopu wypoczynkowego za 2015 rok, skrócony zostanie jego urlop w 2016 roku.

Warto zauważyć, że urlop bezpłatny może mieć także negatywny wpływ na uprawnienia urlopowe pracowników, choć trochę na innych zasadach. Po pierwsze, aby urlop taki skracał wypoczynek pracownika, wystarczy, że będzie on trwał co najmniej jeden miesiąc, a nie dłużej niż miesiąc. Po drugie, takie skrócenie jest możliwe tylko wtedy, gdy pracownik nie wykorzysta wcześniej przysługującego mu w danym roku urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. Jeśli weźmie urlop bezpłatny po uprzednim wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego, do żadnego skrócenia wypoczynku dojść nie może. W przypadku policjantów, nawet w takiej sytuacji, urlop wypoczynkowy ulegnie skróceniu. Choć może to być odłożone w czasie.