Urzędnicy powinni dbać o publiczną kasę

Gospodarka finansowa w sektorze publicznym jest szczegółowo regulowana przepisami. Na straży starannego, celowego i rzetelnego gospodarowania publicznym groszem przez urzędników, także samorządowych, stoi zaś ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów. Określa ona zasady, zakres oraz tryb postępowania w tych sprawach.

[srodtytul]Kto odpowiada...[/srodtytul]

Ustawa wylicza wszystkie czyny, zachowania i zaniechania, które tworzą szeroki katalog naruszeń dyscypliny budżetowej. Wymienia też kategorie urzędników, którzy ponoszą za nie odpowiedzialność.

Podlegają jej zatem:

- Kierownicy jednostek samorządowych (m.in. wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie powiatów, kierownicy samorządowych zakładów i jednostek budżetowych oraz ich gospodarstw pomocniczych – szkół, ośrodków pomocy społecznej, samorządowych instytucji kultury – teatrów, muzeów, bibliotek).

- Urzędnicy samorządowi, którym powierzono konkretne obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych (np. skarbnicy). Z tym że pracownik, który dopuścił się naruszenia wykonując polecenie przełożonego (kierownika jednostki), nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli przedtem zgłosił pisemnie zastrzeżenie i mimo to otrzymał na piśmie potwierdzenie jego wykonania albo nie zostało ono odwołane. Odpowiedzialna jest wówczas osoba, która wydała polecenie.

[wyimek]Urzędnika można ukarać naganą, upomnieniem, karą pieniężną (od jednego do trzech przysługujących mu miesięcznych wynagrodzeń) oraz zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.[/wyimek]

- Odpowiadać mogą także członkowie organu kolegialnego wykonującego budżet lub plan finansowy, czyli np. zarządu powiatu czy województwa. Osoba uczestnicząca w podejmowaniu uchwały zawierającej polecenie lub upoważnienie do popełnienia czynu naruszającego dyscyplinę odpowiada, jeśli nie głosowała przeciwko tej uchwale (w głosowaniu imiennym) albo nie sprzeciwiła się jej na piśmie bądź ustnie do protokołu.

Urzędnik, który naruszył dyscyplinę, wykonując uchwałę organu, nie będzie odpowiadał, jeżeli przedtem zgłosił pisemny sprzeciw i mimo to otrzymał pisemne polecenie jej wykonania. Wtedy odpowiedzialność spada na członka organu, który podpisał się pod potwierdzeniem wykonania uchwały.

[srodtytul]... i za co[/srodtytul]

Przypadki naruszenia dyscypliny finansów publicznych określa ustawa w kilku przepisach. Z grubsza rzecz biorąc są to czyny polegające na nieprawidłowym, niezgodnym z przepisami: pobieraniu i wydatkowaniu pieniędzy publicznych, zaciąganiu zobowiązań oraz naruszające zasady inwentaryzacji mienia i sprawozdawczości finansowej. Przykłady? Nieustalenie, niepobranie lub niedochodzenie należności (nie dotyczy to podatków); przekazanie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania; jej nierozliczenie; dokonanie zmian w budżecie lub planie finansowym albo wydatku z pieniędzy publicznych – bez upoważnienia albo z przekroczeniem jego zakresu; nieopłacenie: składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Odrębną kategorię przewinień stanowią naruszenia związane z udzielaniem zamówień publicznych, np. udzielenie go wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach.

[srodtytul]Musi być wina[/srodtytul]

Odpowiada ten, kto popełnił czyn naruszający dyscyplinę finansową i komu można przypisać winę za takie działanie lub jego zaniechanie. Odpowiada również osoba, która wydała polecenie wykonania takiego czynu.

Sprawca ponosi odpowiedzialność za naruszenie umyślne lub nieumyślne.

Nie dochodzi się jej, jeśli działanie lub zaniechanie było spowodowane zamiarem ograniczenia skutków zdarzenia losowego, np. klęski żywiołowej, katastrofy.

Nie ściga się czynów o znikomej szkodliwości dla finansów publicznych. Przy ocenie stopnia szkodliwości liczy się waga postępku, sposób i okoliczności naruszenia oraz jego skutki.

[ramka][b]Kto i jak orzeka[/b]