Podstawa programowa jest darmowa

Opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych ustala rada gminy. Tak wynika z art. 14 ust. 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C507C93D1D7CBB589355013562BB2A7A?id=175841]ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.)[/link].

Przepis ten nakazuje jednocześnie przy podejmowaniu takich uchwał uwzględnić treść art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zgodnie z którym przedszkolem publicznym jest takie, które prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie co najmniej podstawy programowej wychowania przedszkolnego.

Z powyższego wynika, że w [b]gminnych przedszkolach publicznych zajęcia w ramach podstawy programowej obligatoryjnie muszą być prowadzone bezpłatnie.[/b] Natomiast opłaty – jeżeli rada zdecyduje się na ich wprowadzenie – mogą być pobierane za świadczenia, które do tej podstawy nie wchodzą.

[srodtytul]Ponad minimum[/srodtytul]

Trzeba mieć na uwadze przepis art. 67a ustawy o systemie oświaty, który określa zasady ponoszenia opłat za korzystanie ze stołówek w placówkach oświatowych. Z połączenia treści przepisów art. 14 ust. 5 i art. 67a wynika więc, że opłaty za naukę w przedszkolu mogą być pobierane za zajęcia dodatkowe oraz za wyżywienie.

Opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli ustalane są w akcie będącym aktem normatywnym, mającym charakter aktu prawa miejscowego i podlegającym ogłoszeniu we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Powinien on określać dokładnie, jakie opłaty są pobierane za zajęcia wykraczające poza podstawę programową oraz jakie opłaty rodzice ponoszą za wyżywienie dziecka.

Wynika to wprost z orzecznictwa sądów administracyjnych, które [b]kwestionują m.in. uchwały wprowadzające opłaty sztywne, jednolite dla wszystkich. Argumentują, że wprowadzenie takich opłat nie pozwala na kontrolę, czy jest ona ponoszona wyłącznie za świadczenia przekraczające podstawę programową wychowania przedszkolnego. [/b]

Sądy, uchylając takie uchwały podkreślały również, że takie zapisy zmuszają do ponoszenia wyznaczonej w ten sposób opłaty w każdym przypadku, niezależnie od tego, w jakim rozmiarze dziecko z takich usług dodatkowych korzysta [b](por. wyrok WSA w Lublinie z 29 maja 2008 r., III SA/Lu 167/08).[/b]

Ponadto, jak podkreślił [b]WSA we Wrocławiu w wyroku z 30 maja 2007 r.(IV SA/Wr 122/07)[/b], aby rada gminy mogła ustalić opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych, musi wykazać, iż przedszkole prowadzi nauczanie i wychowanie ponad wymagane minimum programowe .

[srodtytul]Co trzeba realizować[/srodtytul]

O tym, co wchodzi w minimum programowe realizowane w przedszkolach publicznych, można się dowiedzieć z lektury [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=296686]rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 23 grudnia 2008 r. (DzU z 2009 r. nr 4, poz. 17).[/link]

Konkretnie chodzi o załącznik nr 1 do rozporządzenia, w którym określona została podstawa programowa wychowania dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach oraz innych form wychowania przedszkolnego.

Załącznik ten zawiera jednak jedynie kierunkowe wskazówki określające, jakiego typu zajęcia powinny być w ramach podstawy programowej realizowane.

Załącznik ten wskazuje, że w ramach podstawy programowej należy prowadzić zajęcia wspomagające rozwój i kształcące dzieci w następujących obszarach:

- kształtowanie umiejętności społecznych;

- kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych;

- wspomaganie rozwoju mowy dzieci;

- wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych;

- wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej;

- wdrażanie do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych;

- wychowanie przez sztukę;

- edukacja matematyczna;

- kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.

Rozporządzenie zawiera również wskazanie, w jakim czasie tę podstawę trzeba realizować. Jedną piątą czasu należy przeznaczyć na swobodną zabawę dzieci, jedną piątą na zabawy ruchowe na powietrzu, jedną piątą na zajęcia dydaktyczne, a czas pozostały (dwie piąte) nauczyciel powinien zagospodarować dowolnie, zaznaczając, że w tej puli mieszczą się czynności samoobsługowe, opiekuńcze, organizacyjne i inne).

W sumie [b]czas, jaki powinien być poświęcony na realizację podstawy programowej, powinien wynosić dziennie pięć godzin,[/b] ponieważ godzina zajęć prowadzonych w ramach podstawy programowej trwa 60 minut (§ 6 ust. 2 załącznika nr 1 do [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=833092371BEFDA3C109FCC56FD2D2A1F?id=161808]rozporządzenia MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół DzU nr 61, poz. 624)[/link].

[srodtytul]Wskazówki dla radnych[/srodtytul]

Jak wynika z powyższego, to na radzie gminy ciąży wskazanie, jakie konkretnie zajęcia są realizowane w przedszkolu w ramach podstawy programowej, a jakie ponad tą podstawę wykraczają, a w konsekwencji są realizowane bezpłatnie.

Powoduje to liczne problemy w konstruowaniu gminnych uchwał w tej sprawie. Dlaczego?

Po pierwsze dlatego, że przepisy rozporządzenia nie wskazują nazw świadczeń, jakie do tej podstawy się wliczają, określając jedynie obszary, które mają być w jej ramach realizowane.

Po drugie organy nadzoru i sądy administracyjne wymagają, aby uchwały gminnych rad wskazywały konkretne świadczenia wykraczające poza podstawę programową, za które opłaty są pobierane. W ich określaniu rady mogą się posiłkowo posługiwać przepisami rozporządzenia w sprawie ramowych statutów przedszkoli.

Zgodnie bowiem z jego § 6 czas zajęć dodatkowych, w szczególności umuzykalniających, nauki języka obcego, religii i zajęć rewalidacyjnych powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci i wynosić: z dziećmi w wieku 3 – 4 lat – około 15 minut, z dziećmi w wieku 5 – 6 lat – około 30 minut.