Błąd w ordynacji może skomplikować głosowanie

Budzi je podstawa prawna tej wyborczej nowości. Przez pełnomocnika mogą głosować osoby z orzeczoną znaczną lub umiarkowaną niepełnosprawnością oraz ci, którzy ukończyli 75 lat. Jest ich kilka milionów.

Na problem zwrócił uwagę Ireneusz Krześnicki, samorządowiec ze Zduńskiej Woli. Chodzi o to, od kiedy nowe przepisy dotyczące głosowania przez pełnomocnika mają zastosowanie.

Wprowadziła je ustawa z 19 listopada 2009 r. o zmianie ustawy o wyborze prezydenta RP, ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (DzU nr 213, poz. 1651).

[srodtytul]Przepis przejściowy[/srodtytul]

Zasadniczy dla tej kwestii jest przepis przejściowy (art. 4 ust. 1), który stanowi, że nowe przepisy „stosuje się od kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego następującej po kadencji, w trakcie której niniejsza ustawa weszła w życie”.

W ust. 2 napisano zaś, że do kadencji, w trakcie której ustawa weszła w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe; od razu wyjaśnijmy, że weszła ona w życie 24 grudnia 2009 r. Zatem jasne jest, że nowe regulacje, m.in. dotyczące głosowania przez pełnomocnika, należy stosować „od” nowej kadencji.

Kiedy się ona zaczyna? Ustawy samorządowe nie zostawiają wątpliwości. Tak np. ustawa o samorządzie gminnym stanowi w art. 16: „kadencja rady gminy trwa cztery lata, licząc od dnia wyboru”. Czyli od 21 listopada.

[srodtytul]Ustawowy lapsus[/srodtytul]

– Zasadniczym pytaniem jest, czy te nowe regulacje pozwalają zastosować w najbliższych wyborach głosowanie przez pełnomocnika, jeżeli wszelkie czynności związane z ustanowieniem pełnomocnictwa należy wykonać przed 21 listopada 2010 r. – mówi Krześnicki.

Prof. Andrzej Szewc z Uniwersytetu Śląskiego nie ma wątpliwości: wprawdzie to chyba lapsus ustawowy, ale przepis jest jednoznaczny. – Sformułowanie, w myśl którego znowelizowane przepisy wyborcze (tj. ordynacja wyborcza i ustawa o bezpośrednim wyborze wójta) stosuje się od kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego następującej po kadencji, w trakcie której niniejsza ustawa weszła w życie, oznacza, że w tegorocznych wyborach głosowanie przez pełnomocnika nie będzie możliwe. Jedynym wyjściem jest zastosowanie wykładni celowościowej, odwołującej się do intencji ustawodawcy, która – jak się wydaje – była inna. Istnieje jednak ryzyko, że w razie protestów wyborczych Sąd Najwyższy może nie uznać wyników takiej wykładni.

Beata Tokaj, zastępca kierownika Krajowego Biura Wyborczego, odpowiedziała, że sformułowanie „od nowej kadencji” oznacza, iż wybory do organów samorządu terytorialnego na kadencję 2010 – 2014 zostaną przeprowadzone na podstawie znowelizowanych przepisów.

Państwowa Komisja Wyborcza uspokaja, że nowe zasady, w tym dotyczące głosowania przez pełnomocnika, mogą być i będą stosowane w najbliższych wyborach 21 listopada. To jednak nie załatwia sprawy, gdyż PKW nie ma w zasadzie mocy wykładani ordynacji.

Dodajmy jednak, że PKW ma w ręku art. 11 ust. 4 ordynacji samorządowej, który upoważnia ją do podejmowania uchwał „w zakresie swoich ustawowych uprawnień”, z którego w przeszłości PKW korzystała podczas

wyjaśniania wątpliwości, ale nie ma tam mowy o wykładni przepisów, tym bardziej w tak istotnych kwestiach jak głosowanie przez pełnomocnika.

Poseł Marek Wójcik (PO) powiedział „Rz”, że chodziło o znalezienie formuły, która pozwoliłaby stosować nowe zasady do nowej kadencji, wraz z wyborami przed nią, ale nie wcześniej, np. do wyborów uzupełniających.

[ramka][srodtytul]prof. Piotr Winczorekkonstytucjonalista, z Uniwersytetu Warszawskiego[/srodtytul]

Sądzę, że PKW powinna opublikować stanowisko w sprawie tego ewidentnego błędu legislacyjnego, wystarczyło dodać kilka słów i przepis byłby jasny, chyba że rzeczywiście chodziło o późniejsze wprowadzenie pełnomocnictw. Jednakże tego rodzaju historyczna wykładnia PKW „co ustawodawca chciał uchwalić”, nie może zmienić samej wadliwej regulacji. Pocieszające jest to, że zapewne niewiele osób będzie w tych wyborach głosować przez pełnomocników, tak więc raczej nie grozi unieważnienie wyborów (jeśli ktoś by je zaskarżył), gdyż nieprawidłowości musiałyby być tej skali, że mogłyby wpłynąć na wynik głosowania.[/ramka]