Kompetencje gmin ograniczane przez sądy

Należy przywrócić gminom swobodę nie tylko organizacji, ale i zakresu zaspokajania potrzeb wspólnoty

Publikacja: 09.04.2013 08:57

Orzecznicy (sądy administracyjne, nadzór wojewody, regionalne izby obrachunkowe) uważają, że gminy n

Orzecznicy (sądy administracyjne, nadzór wojewody, regionalne izby obrachunkowe) uważają, że gminy nie mają prawa podejmować zadań niewymienionych w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym

Foto: Fotorzepa, Danuta Matloch DM Danuta Matloch

– To nie ustawy określają interes mieszkańców poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego – podkreśla prof. Jerzy Regulski, prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.

Wolność ograniczona

Zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego, międzynarodową konwencja której stroną jest Polska, „Samorząd lokalny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców".

– Oznacza to, że interes mieszkańców powinien być podstawą działań samorządu – podkreśla prof. Regulski. – Ustawy powinny zaś określać cele i zadania, a nie sposób ich wykonania, inaczej samorządność staje się fikcją – dodaje.

2508 zł rocznie, w przeliczeniu na mieszkańca, kosztuje gminy wykonanie zadań własnych

Art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, wymienia przykładowe zadania gmin, zaczynając od słów „w szczególności". Tymczasem orzecznicy (sądy administracyjne, nadzór wojewody, regionalne izby obrachunkowe) traktują ten przepis jako listę zamkniętą i uważają, że gminy nie mają prawa podejmować zadań w nim niewymienionych.

Przykładowo wskazać można wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2012 r., w którym sąd stwierdził, że każdy zakres spraw wymienionych w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym powinien być „potwierdzony" i uszczegółowiony w ustawie odrębnej, poświęconej tematycznie sprawom stanowiącym zadania gminy (sygn. akt I OSK 843/12).

Podobne stanowisko prezentuje Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie. W uchwale z 29 marca 2011 r. stwierdziło, że przepisy art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ustalają normy kompetencyjne. Dopiero zapis w ustawie szczegółowej może być podstawą prawną określonej uchwały rady miasta (sygn. akt 105/K/11).

– Jest to sprzeczne nie tylko z konstytucją, ale także z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego – podkreśla prof. Regulski.

Do zadań własnych gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone ustawami dla innych podmiotów. Tak stanowi art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Z treści jej art. 7 wynika natomiast, że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Przepis ten wymienia również przykładowo  te najważniejsze zadania. O tym, że lista zawarta w tym przepisie jest otwarta, świadczy użyty przez ustawodawcę zwrot „w szczególności".

- Nowelizując przepisy ustrojowe należy pamiętać, aby tej swobody gmin do rozstrzygania nie ograniczać - podkreśla prof. Regulski.

Domniemanie właściwości

– Art. 6 ustawy o samorządzie gminnym pozostaje w nierozerwalnym związku z art. 164 konstytucji, który formułuje dla gminy, będącej podstawową jednostką samorządu terytorialnego,  generalną klauzulę dla zakresu jej działania – wyjaśnia dr hab. Piotr Dobosz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Przepis ten, stanowiąc, że gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego, wyraża konstytucyjną zasadę domniemania na rzecz gminy kompetencji do wykonywania wszystkich zadań publicznych – tłumaczy dr hab. Dobosz.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

m.cyrankiewicz@rp.pl

Powiat może tyle, ile ustawa pozwoli

Katalog zadań wykonywanych przez samorząd powiatu został określony w art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Zgodnie z jego treścią powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Brak w tym przepisie zwrotu „w szczególności" powoduje, że w odróżnieniu od katalogu z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ma on charakter wyliczenia zamkniętego. Wyjątkowo może zostać rozszerzony przez ustawę szczególną, przy czym generalnie zadania wykonywane przez powiat nie mogą naruszać zakresu działania gminy. Co więcej, z treści art. 4 ust. 5 ustawy o samorządzie powiatowym wynika, że powiat na uzasadniony wniosek gminy przekazuje jej (a więc jest do tego zobligowany) zadania swojej właściwości, na warunkach określonych w porozumieniu. Określi ono m.in. zasady finansowania przekazanych gminie zadań.

– To nie ustawy określają interes mieszkańców poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego – podkreśla prof. Jerzy Regulski, prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.

Wolność ograniczona

Pozostało 96% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Prawo dla Ciebie
PiS wygrywa w Sądzie Najwyższym. Uchwała PKW o rozliczeniu kampanii uchylona
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Dane osobowe
Rekord wyłudzeń kredytów. Eksperci ostrzegają: będzie jeszcze więcej
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawnicy
Ewa Wrzosek musi odejść. Uderzyła publicznie w ministra Bodnara