TK: Skarb Państwa zapłaci za bobrze szkody

Właściciel nieruchomości domaga się zasądzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za szkody wyrządzone przez bobry na terenie jego nieruchomości. Szkody dotyczą drzew owocowych, krzewów ozdobnych, a także – na skutek zniszczenia wałów – utraty części ryb ze stawu rybnego.

Nieruchomość ta nie ma jednak charakteru gospodarstwa rolnego ani rybackiego, nie jest też na niej prowadzona żadna działalność wytwórcza. Właściciel wykorzystywał ją jako działkę rekreacyjną.

Rozpatrujący sprawę Sąd Rejonowy w Pile powziął wątpliwość, czy art. 126 ust. 1 pkt 5 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody jest zgodny z konstytucją. Przewiduje on bowiem, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez bobry uzależniona jest od tego, czy doszło do nich w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim.

Zdaniem sądu pytającego, kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości. Zawężając uprawnienia do odszkodowania do szkód wyrządzonych w gospodarstwach rolnych, leśnych i rybackich, faworyzuje jednych właścicieli nieruchomości oraz odmawia wszelkim innym podmiotom prawa do odszkodowania.

Ze stanowiskiem pytającego zgodzili się posłanka Beata Kempa, reprezentująca Sejm, a także Wojciech Sadrakuła, prokurator Prokuratury Generalnej.

– Bóbr nie rozróżnia, w jakim mieniu czyni szkodę, ustawodawca takie rozróżnienie czyni, naruszając przez to konstytucyjną zasadę równej ochrony własności – argumentował prokurator Sadrakuła.

Ze stanowiskiem tym zgodził się także Trybunał Konstytucyjny (sygnatura akt: P 49/11).

– Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta chronione (wilki, żubry, rysie, niedźwiedzie i bobry) podlega różnym ograniczeniom – wyjaśniał prof. Zbigniew Cieślak, sędzia TK. – Ustawodawca ma swobodę w ich wprowadzaniu, ale ta swoboda ograniczona jest z kolei przepisami konstytucji – zwracał uwagę.

W ocenie Trybunału konstytucja wymaga zaś, aby podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji były traktowane na równych zasadach. Chyba że istniejące między nimi różnice uzasadniają różne traktowanie.

Jak wskazuje TK, konstytucja gwarantuje równą ochronę każdej własności bez rozróżnienia, czy służy ona produkcji (np. rolnej), czy tylko rekreacji.

Ponadto zróżnicowanie odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody wyrządzone przez bobry może negatywnie wpłynąć na ochronę tego gatunku.