Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną rzecznika praw obywatelskich na uchwałę o wysokości opłat za pobyt w Stołecznym Ośrodku dla Osób Nietrzeźwych (sygnatura akt: I OSK 85/14). A dokładnie rzecznik zaskarżył § 1 uchwały z 2010 r. Gdyby sąd stwierdził nieważność tego przepisu, mogłaby napłynąć fala wniosków o zwrot pobranych pieniędzy.
Racje rzecznika
§ 1 uchwały ustalał 250 zł opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień. RPO nie kwestionował jej wysokości, ale brak podstaw uchwalenia. Jego zdaniem art. 42 ust. 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości (...), przewidujący, że za doprowadzenie i pobyt w izbie wytrzeźwień są pobierane opłaty, nie upoważniał organu samorządu do ustalenia wysokości daniny publicznej, jaką jest opłata za pobyt w izbie wytrzeźwień. Takich uprawnień nie dawał też art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej. Zgodnie z nim organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o cenach i opłatach za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej.
– Oba te przepisy nie mogły być podstawą uchwały. Musi istnieć wyraźne upoważnienie ustawowe dla organu samorządu do ustalenia wysokości daniny publicznej – mówiła w NSA Ewa Dawidziuk z Biura RPO.
Pełnomocnik Rady Warszawy radca prawny Ryszard Materny podtrzymał stanowisko, że w 2010 r. oba przepisy mogły być prawną podstawą uchwały.
Po wyroku Trybunału
W wyroku z 3 kwietnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją jedynie art. 42 ust. 6 ustawy przeciwalkoholowej. Upoważniał on ministrów ds. zdrowia i spraw wewnętrznych do określenia w rozporządzeniu maksymalnej wysokości opłat za pobyt w izbie wytrzeźwień. Nie zakwestionował zasadności pobierania opłat ani zgodności z konstytucją art. 42 ust. 5, będącego, wraz z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej i art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym podstawą do ustalenia opłat.
