W2002 r. do ustaw o samorządzie: gminnym, powiatowym i województwa dodano przepisy nakładające na radnych (i inne osoby) obowiązek składania oświadczeń o działalności gospodarczej prowadzonej przez ich krewnych, jeżeli wykonywali ją na obszarze jednostki samorządu terytorialnego, w której radni zdobyli mandat.
Radnych gminy, powiatu i województwa obciążono także składaniem oświadczeń o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich małżonków, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo z organami jednostki samorządu, w której uzyskali mandat radnego, odpowiednimi jednostkami organizacyjnymi lub osobami prawnymi, jeżeli nie dotyczą one stosunków prawnych wynikających z korzystania z powszechnie dostępnych usług lub ze stosunków prawnych powstałych na warunkach powszechnie obowiązujących. Ponadto radny, którego wymieniony w ustawie krewny w trakcie trwania kadencji radnego został zatrudniony na terenie jednostki samorządu terytorialnego lub w jej jednostce organizacyjnej, w związku jednostek samorządu terytorialnego albo zaczął świadczyć pracę lub wykonywać czynności zarobkowe na innej podstawie w spółkach handlowych, w których co najmniej 50 proc. udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego, został zobowiązany do pisemnego poinformowania o tym fakcie osoby, której składa oświadczenie majątkowe (tj. przewodniczącego rady gminy, rady powiatu albo sejmiku województwa lub wojewody, jeśli obowiązek ten powstał w odniesieniu do radnego pełniącego funkcję przewodniczącego organu stanowiącego). Obowiązek złożenia przez radnego informacji powstaje także w razie zmiany stanowiska przez wskazanych krewnych, ich zatrudniania www. podmiotach.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 lipca2004 r. orzekł niezgodność z konstytucją przepisów zobowiązujących do składania oświadczeń o działalności gospodarczej w części, w jakiej dotyczą one wstępnych, zstępnych oraz rodzeństwa radnego i innych obowiązanych do tego osób. Obowiązek składania oświadczeń o działalności gospodarczej pozostał więc w mocy tylko w odniesieniu do małżonków radnych i pozostałych osób wymienionych w art. 24j ustawy o samorządzie gminnym (usm), art.25e ustawy o samorządzie powiatowym oraz wart.27e ustawy o samorządzie województwa.
Oświadczenia radnych o działalności gospodarczej ich małżonków, zawieranych przez nich umowach cywilnoprawnych z organami jednostek samorządu oraz pozostałych ww. zdarzeń Trybunał ocenił w kolejnym wyroku. 13 marca 2007 r. orzekł niekonstytucyjność: art. 190 ust. 1 pkt 1a ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw; art.26 ust.1 pkt1a ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta; art.24j ust.3 usm.
Niezgodność przepisów dwóch pierwszych ustaw oznacza, że niezłożenie w terminach określonych w odrębnych przepisach oświadczenia o: swoim stanie majątkowym, działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka, umowach cywilnoprawnych zawartych przez małżonka, lub informacji o zatrudnieniu, rozpoczęciu świadczenia pracy lub wykonywania czynności zarobkowych albo zmianie stanowiska małżonka przestaje skutkować wygaśnięciem mandatu radnego lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
