Łatwiej o pomoc zamiast alimentów

Więcej osób dostanie świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, gdy niepłacący alimentów rodzic pracuje za granicą. Najprawdopodobniej jednak stanie się to dopiero za dwa lata, bo wtedy ten rodzaj pomocy ma być wyłączony z tzw. systemu koordynacji

Publikacja: 19.08.2008 08:02

Foto: Fotorzepa, dp Dominik Pisarek

Magdalena Januszewska

Wyłączenie świadczeń alimentacyjnych z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE przewiduje nowe rozporządzenie 883/2004. Uzasadnione jest to różnym charakterem świadczeń: te z Funduszu Alimentacyjnego (FA) mają charakter zwrotny (pomoc ma oddać państwu rodzic, który nie płaci alimentów), natomiast świadczenia rodzinne są bezzwrotne.

To dobra wiadomość dla tych, którzy w Polsce samotnie wychowują dziecko, nie pracują, a drugi rodzic zarobkuje za granicą.

Zgodnie bowiem z zasadami koordynacji, jeżeli jeden z rodziców pracuje za granicą i opłaca tam składki na ubezpieczenie społeczne, a drugi wraz z dziećmi mieszka w Polsce i jest nieaktywny zawodowo, to państwo zatrudnienia wypłaca świadczenia.

Jeżeli świadczenia, które mogłyby być przyznane w Polsce, są wyższe od tych, które przysługują w państwie wykonywania pracy, to u nas jest wypłacana różnica między nimi. Jeżeli obydwoje rodzice są aktywni zawodowo, to ważne jest miejsce zamieszkania rodziny (dzieci).

Zaliczki alimentacyjne (a od października świadczenia z FA) podlegają koordynacji jako świadczenie rodzinne. Tak bowiem są kwalifikowane zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Po wyłączeniu świadczeń z FA z koordynacji przy ustalaniu prawa do nich będą miały zastosowanie wyłącznie polskie przepisy.

Przyjmijmy, że niepłacący alimentów ojciec wyjeżdża do pracy do Wielkiej Brytanii i tam występuje o świadczenia rodzinne. Niepracująca matka zostaje z dzieckiem w Polsce. Zasady koordynacji powodują, że matka może się w Polsce ubiegać o świadczenia rodzinne oraz z FA, jeśli świadczenia te nie należą się za granicą. Jeśli ojciec nie przekazuje zasiłków, to dziecko może zostać bez żadnej pomocy.

– W takiej sytuacji matka może wstąpić w tzw. prawo pochodne przysługujące ojcu dziecka z racji wykonywanej pracy, tzn. ubiegać się o te świadczenia zamiast ojca bezpośrednio w instytucji zagranicznej lub za pośrednictwem regionalnego ośrodka polityki społecznej w Polsce – wyjaśnia Michał Drozdowicz z Departamentu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W praktyce nie zawsze się to udaje. Pojawiają się też inne komplikacje. – Brytyjskie i niemieckie instytucje uznają, że jeśli ojciec przekazuje świadczenia rodzinne na dziecko, to znaczy, że na nie łoży, a więc nie przysługuje pomoc zamiast alimentów, których nie płaci – mówi Anna Pietrasik z Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi.

Po wyłączeniu świadczeń z FA z systemu koordynacji w opisanej sytuacji matka mogłaby w Polsce otrzymać świadczenia z FA – niezależnie od tego, czy pracujący za granicą ojciec starałby się o świadczenia rodzinne za granicą i je przekazywał i czy matka by o nie tam występowała zamiast ojca.

Wyłączenie z koordynacji polega na zamieszczeniu świadczeń alimentacyjnych w załączniku I „Zaliczki z tytułu świadczeń alimentacyjnych” do rozporządzenia 883/2004.

– Trwają prace nad aktem wykonawczym do niego. Planuje się, że oba rozporządzenia wejdą w życie w 2010 r. Dziś trudno jednak przewidzieć wszystkie skutki tej zmiany prawa, szczególnie że zasady koordynacji w dużej mierze kształtuje orzecznictwo ETS – dodaje Michał Drozdowicz.