Strażak służy dłużej za darmo

Reguły udzielania wolnego w zamian za czas ponadnormatywnie wypracowany przez strażaków nie pozwalają z niego korzystać.

Art. 35 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=298411]ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2009 r. nr 12, poz. 68 ze zm.)[/link] określa, że czas służby strażaka nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym sześciu miesięcy. Czas służby może być przedłużony do 48 godzin tygodniowo, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością zapewnienia ciągłości służby. Po wprowadzeniu podwyższonej gotowości operacyjnej czas służby można przedłużyć ponad 48 godzin. Wtedy przysługuje strażakowi czas wolny w tym samym wymiarze, w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Takie okresy są dwa: od 1 stycznia do 30 czerwca oraz od 1 lipca do 31 grudnia, co wynika z § 15 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=180520]rozporządzenia MSWiA z 29 grudnia 2005 r. w sprawie pełnienia służby przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej (DzU nr 266, poz. 2247 ze zm.)[/link]. Czas wolny strażak musi wykorzystać w okresie rozliczeniowym albo do dnia zwolnienia ze służby następującego przed zakończeniem tego okresu, a przełożony ma obowiązek mu to ułatwić.

– Strażaków jest zbyt mało, aby zastępować tych, którzy wypracowali nadgodziny. W efekcie nie ma jak odebrać wolnego, a liczba nadgodzin systematycznie rośnie. Sam mam udokumentowane wiele nadgodzin, ale mi przepadły, bo okres rozliczeniowy już się skończył – zauważa Andrzej Kowalik, przewodniczący Warmińsko-Mazurskiego Zarządu Wojewódzkiego Związku Zawodowego Strażaków FLORIAN.

[srodtytul]Powstają nadgodziny[/srodtytul]

Strażacy poskarżyli się w tej sprawie rzecznikowi praw obywatelskich. Ten zaś wystąpił do komendanta głównego PSP.

Według wyliczeń związkowców w 2009 r. w kraju strażacy wypracowali około 8,5 mln nadgodzin. Związkowców nie przekonuje argumentacja komendanta głównego, że w zamian za przedłużony czas służby strażacy mają dodatkowy urlop w wymiarze 18 dni, bo ten, kto nie ma nadgodzin, otrzymuje go i tak.

– Strażacy są chyba w najgorszej sytuacji pod względem czasu pracy. Dokłada się im zadań, nie zwiększając liczby etatów. W systemie zmianowym musi być pełna obsada, więc nie ma kiedy odebrać wolnego za pracę ponadnormatywną. Przepisy powinny zmienić się w tym kierunku, aby nadgodziny były odpłatne. Komendanci nie kierowaliby lekką ręką do pracy, skoro trzeba by za nią płacić – wyjaśnia Waldemar Rybak, p.o. dyrektora w Biurze RPO.

Strażacy nie obwiniają jednak swoich przełożonych.

– Nie chcemy pozywać naszych komendantów, bo wadliwe jest prawo, które nie pozwala płacić za nadgodziny, gdy nie jest możliwa rekompensata w postaci wolnego. Z naszym związkiem kontaktowali się unijni komisarze, którzy będą kontrolować przestrzeganie w Polsce 40-godzinnego tygodnia pracy. Liczymy, że wpłynie to na zmianę sytuacji – mówi Andrzej Kowalik.

[srodtytul]Są nagrody[/srodtytul]

Nadgodziny powstawały, choć nie było nadzwyczajnych zdarzeń, takich jak tegoroczna powódź. Ta jednak uwypukla problem. Wielu strażaków pracowało w tym czasie znacznie więcej niż zwykle. Okres rozliczeniowy skończył się 30 czerwca, więc nie jest już możliwe odebranie wolnego.

Czy praca w czasie powodzi zostanie zrekompensowana? Jak dowiedzieliśmy się w MSWiA, trwa wypłata nagród dla strażaków najbardziej zaangażowanych w akcję powodziową zarówno z PSP, jak i Ochotniczej Straży Pożarnej – po 1000 zł netto. O tym, kto je dostanie, decydują powiatowi (miejscy) komendanci.

[ramka]O[b]pinia[/b]

[b]Małgorzata Woźniak[/b] | [i]rzecznik prasowy MSWiA[/i]

Ustawa z 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej wprowadziła od 1 lipca 2005 r. 40-godzinny tydzień służby strażaków PSP. Uchwała SN z 18 marca 2008 r. (sygn. II PZP 3/08) wskazuje, że strażakom nie przysługuje prawo do ekwiwalentu za pracę w godzinach nadliczbowych. SN stwierdził, że do strażaka, który pełnił służbę w przedłużonym czasie pracy, nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy o godzinach nadliczbowych. Pomimo tej uchwały MSWiA szuka rozwiązań i rozważa m.in. zmianę organizacji prowadzenia akcji ratowniczych. W ustawie o Państwowej Straży Pożarnej wydłużono także wymiar dodatkowego urlopu dla strażaków PSP do 18 dni. Poza tym od 2005 do 2008 r. stan etatów w zmianowym rozkładzie czasu służby zwiększył się o 2800.[/ramka]