Składanie fałszywych oświadczeń majątkowych bezkarne?

Składanie fałszywych oświadczeń przez osoby pełniące funkcje publiczne może być bezkarne – wskazuje asesor prokuratorski

Publikacja: 14.05.2012 10:10

Red

4 maja 2012 r. na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości w dziale „Aktualności" ukazała się informacja pod nazwą: „Oświadczenie w sprawie projektu założeń do projektu ustawy o ograniczeniu prawa karnego w obrocie gospodarczym" (http://ms.gov.pl/pl/informacje/news, 3907,oswiadczenie-w-sprawie-projektu-zalozen-do.html, dostęp dnia 8 maja 2012 r., godz. 6:40). Informacja ukazała się – jak można wyczytać z jej treści – „w związku z pytaniami oraz nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi przygotowanego w Ministerstwie Sprawiedliwości projektu założeń do projektu ustawy o ograniczeniu prawa karnego w obrocie gospodarczym (...)". W informacji tej zawarte jest m.in. stwierdzenie, które trzeba przytoczyć w całości. Brzmi ono następująco:

„Nieprawdą jest, jakoby Ministerstwo Sprawiedliwości chciało wprowadzić bezkarność m.in. za złożenie fałszywego oświadczenia majątkowego przez posłów i senatorów".

Co prawda w przygotowanych założeniach znajduje się propozycja wykreślenia art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej [...] (przepis ten określa przestępstwo złożenia nieprawdziwego oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka w trakcie pełnienia funkcji (zob. art. 8 ust. 1) oraz oświadczenia o swoim stanie majątkowym), to jednak zdaniem autorów projektu czyn taki wypełnia znamiona czynu zabronionego z art. 271 § 1 k.k. określającego przestępstwo poświadczenia nieprawdy. Oznacza to, że podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym przez osobę pełniącą funkcję publiczną nawet po uchyleniu tego przepisu nadal byłoby karalne".

Otóż osobiście mam duże wątpliwości, czy rzeczywiście podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym wypełnia znamiona czynu zabronionego z art. 271 § 1 k.k.

Przyjrzyjmy się bliżej tym przepisom. Art. 14 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tj. DzU z 2006 r. nr 216, poz. 1584 z późn. zm.) stanowi: „Kto będąc obowiązany do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 8 ust. 1 lub w art. 10 ust. 1, podaje w nim nieprawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5". Przy czym art. 10 ust. 1 stanowi: „Osoby określone w art. 1 oraz w art. 2 pkt 1 – 5 i 7 – 11 są obowiązane do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym (...)", a art. 8 ust. 1 mówi: „Osoby wymienione w art. 1 obowiązane są do złożenia przełożonemu oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka – przed powołaniem na stanowisko, a także o zamiarze podjęcia takiej działalności lub zmianie jej charakteru – w trakcie pełnienia funkcji". Z kolei art. 271 § 1 k.k. brzmi: „Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5".

W prawie karnym istnieje rozróżnienie pomiędzy „poświadczeniem" i „oświadczeniem". Tylko poświadczenie nieprawdy podlega art. 271 § 1 k.k. W kwestii poświadczenia nieprawdy wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z 30 lipca 2008 r. (II KK 68/08, lex nr 449001), stwierdzając: „Deklaracja składana przez kandydata na radnego w trybie art. 99 ust. 2 ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (DzU z 2003 r. nr 159, poz. 1547 ze zm.) co do wyrażenia zgody na kandydowanie oraz posiadania prawa wybieralności, a więc także co do niekaralności, stanowi oświadczenie składane przez kandydata we własnym imieniu i we własnej sprawie, zatem, w wypadku podania w niej fałszywych danych, nie stanowi poświadczenia nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne, przez »inną osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu", w rozumieniu art. 271 § 1 k.k«. Również w doktrynie przyjmuje się, że składanie nieprawdziwych oświadczeń we własnym interesie i we własnej sprawie nie stanowi poświadczenia nieprawdy z art. 271 § 1 k.k. (zob. R. Zawłocki (w:) A. Wąsek (red.) „Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do artykułów 222 – 316". Tom II, Warszawa 2006, s. 698).

Natomiast osoby wskazane w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, wypełniając obowiązki z art. 8 ust. 1 i 10 ust. 1, oświadczają, a nie poświadczają. Dlatego moim zdaniem trzeba dokładnie przemyśleć kwestię wykreślenia art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ograniczeniu działalności gospodarczej, może bowiem powstać sytuacja, w której osoby składające nieprawdziwe oświadczenia nie poniosą odpowiedzialności karnej. Byłoby to bardzo szkodliwe, jako że ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne ma zapobiegać występowaniu patologicznych sytuacji na styku biznesu i polityki.

Autor jest asesorem Prokuratury Rejonowej Olsztyn-Północ w Olsztynie

4 maja 2012 r. na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości w dziale „Aktualności" ukazała się informacja pod nazwą: „Oświadczenie w sprawie projektu założeń do projektu ustawy o ograniczeniu prawa karnego w obrocie gospodarczym" (http://ms.gov.pl/pl/informacje/news, 3907,oswiadczenie-w-sprawie-projektu-zalozen-do.html, dostęp dnia 8 maja 2012 r., godz. 6:40). Informacja ukazała się – jak można wyczytać z jej treści – „w związku z pytaniami oraz nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi przygotowanego w Ministerstwie Sprawiedliwości projektu założeń do projektu ustawy o ograniczeniu prawa karnego w obrocie gospodarczym (...)". W informacji tej zawarte jest m.in. stwierdzenie, które trzeba przytoczyć w całości. Brzmi ono następująco:

Pozostało 86% artykułu
W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"