Nabycie kosztownego zegarka trzeba odnotować w oświadczeniu

Najważniejsze osoby w państwie, funkcyjni pracownicy korpusu służby cywilnej oraz urzędnicy zatrudnieni na podstawie mianowania najpóźniej do 31 marca mają obowiązek złożenia oświadczeń majątkowych. Jedynie w przypadku pracowników samorządowych termin ten jest o miesiąc dłuższy i upływa z końcem kwietnia. Krąg osób, na których ciąży obowiązek podania szczegółowych informacji o stanie swojego majątku, jest bardzo szeroki (>patrz ramka) i każda z nich w terminie musi dopełnić swojego obowiązku w tym zakresie. Urzędnik, który tego nie zrobi, naraża się na surową odpowiedzialność służbową oraz karną.

Na specjalnym formularzu

Oświadczenie o stanie majątkowym powinno zawierać wiele szczegółowych informacji, w tym m.in. o posiadanych zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego, mieniu nabytym od Skarbu Państwa lub innej państwowej osoby prawnej lub od jednostek samorządu terytorialnego, które podlegało zbyciu w drodze przetargu. Powinno ono również zawierać dane dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej oraz informacje o pełnieniu funkcji w spółkach prawa handlowego lub spółdzielniach.

Co ważne, oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy nie tylko majątku odrębnego osoby, która je składa, ale także majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Oświadczenie majątkowe składa się na specjalnym formularzu. Wzór tego formularza został określony w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Wypełniając taki formularz, urzędnik musi szczegółowo podać liczbę posiadanych mieszkań i domów z podaniem ich powierzchni oraz tytułu prawnego do nich, wskazać, czy posiada gospodarstwo rolne albo inne nieruchomości ze wskazaniem ich powierzchni, tytułu prawnego do nich oraz adresu ich położenia. Urzędnik musi także wyjawić, jakie zgromadził środki pieniężne – w walucie polskiej oraz obcej, papiery wartościowe, a także czy posiada mienie ruchome o wartości powyżej 10 tys. zł – w przypadku samochodu trzeba określić markę, model i rok produkcji, oraz czy posiada zobowiązania pieniężne o wartości powyżej 10 tys. zł, w tym zaciągnięte kredyty i pożyczki, a także przedstawić warunki, na jakich zostały udzielone. W przypadku pełnienia funkcji np. w zarządzie lub radzie nadzorczej należy wskazać dochód, jaki został z tego tytułu osiągnięty, oraz wszelkie inne informacje dotyczące stanu majątkowego i dochodów, jakie uzyskane zostały w danym roku kalendarzowym.

Co istotne, podając informacje o stanie majątkowym, trzeba opierać się na stanie, który obowiązywał 31 grudnia roku poprzedzającego rok składania tego dokumentu, a więc np. 31 grudnia 2013 r. – w przypadku składania oświadczeń w tym roku.

Odpowiedzialność karna

Wypełniając oświadczenie majątkowe, zobowiązany do tego urzędnik przede wszystkim powinien dokładnie zapoznać się z treścią formularza, który będzie wypełniał, oraz dokładnie przeanalizować składniki swojego majątku. Dzięki temu może on uchronić się od poniesienia surowej odpowiedzialności karnej. Podanie nieprawdziwych informacji w oświadczeniu majątkowych jest bowiem przestępstwem.

Zgodnie z art. 14 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publicznej kto, będąc obowiązany do złożenia oświadczenia majątkowego, podaje w nim nieprawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat pięciu. W wypadku mniejszej wagi sprawca tego czynu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zgodnie z tym przepisem karalne jest przede wszystkim wpisanie w oświadczeniu nieprawdziwych informacji.

Przykład

Sankcje karne spotkają urzędnika, który wpisze w oświadczeniu, ?że posiada samochód o wartości ?25 tys. zł, gdy w rzeczywistości ?jego samochód kosztuje ?100 tys. zł.

Wypełniając oświadczenie majątkowe, trzeba jednak pamiętać o tym, że kara więzienia grozi nie tylko za podanie nieprawdy, ale także za zatajenie prawdy. Do odpowiedzialności karnej zostanie zatem pociągnięty urzędnik, który np. nie wpisze w oświadczeniu, że posiada samochód o wartości 50 tys. zł, zegarek o wartości 30 tys. zł, czy poda, że posiada jedno mieszkanie o powierzchni 75 mkw., gdy w rzeczywistości jest on także właścicielem kawalerki o powierzchni 35 mkw. oraz działki pod miastem o powierzchni 1 ha.

W praktyce ważne jest jednak to, że przestępstwo to można popełnić jedynie z winy umyślnej. Oznacza to, że składający oświadczenie musi chcieć złożyć nieprawdziwe oświadczenie lub dopuszczając możliwość złożenia takiego oświadczenia, godzić się na to. Jeżeli zatem ktoś nieświadomie wpisze w oświadczenie błędne informacje, to swoim zachowaniem nie wypełni znamion tego przestępstwa i nie zostanie ukarany.

Sankcje karne nie spotkają także urzędnika, który bezpodstawnie uchyla się od złożenia oświadczenia. Jak bowiem wskazał Sąd ?Najwyższy w wyroku z 1 kwietnia 2003 r.  (sygn. IV KK 202/02), bezpodstawne uchylenie się od złożenia zeznania (w tym przypadku oświadczenia) nie jest zatajeniem prawdy i nie skutkuje odpowiedzialnością karną.

Zabronione czyny tego typu ścigane są z oskarżenia publicznego – z urzędu. Do pociągnięcia danej osoby do odpowiedzialności karnej nie jest zatem konieczne uzyskanie od nikogo, np. przełożonego służbowego, wniosku o ściganie.

Sankcje służbowe ?i utrata pracy

Surowe sankcje grożą nie tylko za złożenie fałszywego oświadczenia, ale też za niezłożenie go w terminie. Co prawda w takiej sytuacji urzędnikowi nie grozi odpowiedzialność karna, ale mogą go spotkać poważne konsekwencje służbowe. To do kierownika jednostki, któremu składane jest oświadczenie majątkowe, należy egzekwowanie tego obowiązku oraz ewentualne wyciągnięcie konsekwencji służbowych.

Rodzaje sankcje służbowych zależą od tego, do jakiej grupy pracowników zalicza się osoba, która nie wywiązała się ze swojego obowiązku. Na przykład w przypadku służby cywilnej kierownik może nałożyć kary dyscyplinarne za naruszenie obowiązków członka korpusu służby cywilnej. Z kolei pracownik samorządowy uchylający się od złożenia oświadczenia majątkowego może nawet utracić stanowisko. Jeżeli bowiem skarbnik gminy nie złoży w terminie oświadczenia majątkowego, rada gminy odwołuje go, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do jego złożenia.

Odwołanie albo rozwiązanie umowy o pracę jako konsekwencja niezłożenia oświadczenia w terminie będzie też skutkowało w przypadku sekretarza gminy, zastępcy wójta, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta. Z utratą mandatu musi się też liczyć np. radny czy wójt, który nie złoży oświadczenia. Odwołanie z funkcji nastąpi również w przypadku członków zarządu powiatu i województwa, którzy nie wywiążą się ze swojego obowiązku w tym zakresie.

Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy.

Co ważne, dodatkowo w przypadku zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta – powoduje utratę ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie, do dnia złożenia oświadczenia.

Jeżeli termin do złożenia oświadczenia nie zostanie dotrzymany, przewodniczący rady (sejmiku), wojewoda lub starosta, marszałek województwa w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia, do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy 14-dniowy termin. Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania.

podstawa prawna: Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 216 poz. 1584 ze zm.)

KTO JEST ZOBOWIĄZANY DO ZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA O SWOIM STANIE MAJĄTKOWYM

1) prezydent RP,

2) ?marszałek Sejmu, marszałek Senatu, prezes Rady Ministrów, wicemarszałek Sejmu, wicemarszałek Senatu, wiceprezes Rady Ministrów, prezes NIK, minister, prezes NBP, rzecznik praw obywatelskich, rzecznik praw dziecka, generalny inspektor ochrony danych osobowych, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, przewodniczącego KRRiT, prezes Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, wiceprezes NIK, szef Kancelarii Sejmu, szef Kancelarii Senatu, zastępca szefa Kancelarii Sejmu, zastępca szefa ?Kancelarii Senatu, szef Kancelarii ?Prezesa Rady Ministrów, szef służby cywilnej, główny inspektor pracy, ?zastępca głównego inspektora pracy, kierownik Krajowego Biura Wyborczego,

3) ?minister stanu, szef Kancelarii Prezydenta, zastępca szefa Kancelarii Prezydenta, zastępca prokuratora generalnego, wiceprezes Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,

4) ?prezes Polskiej Akademii Nauk, ?sekretarz stanu, członek KRRiT, pierwszy zastępca prezesa NBP, podsekretarz ?stanu, wiceminister, wiceprezes NBP, zastępca RPO, zastępca RPD, ?zastępca GIODO, rzecznik ubezpieczonych, kierownik urzędu centralnego, wiceprezes PAN,

5) wojewoda i wicewojewoda,

6) ?kierownik urzędu centralnego i zastępca kierownika urzędu centralnego,

7) ?pracownik urzędu państwowego, ?w tym członkowie korpusu służby ?cywilnej, zajmujący stanowiska kierownicze: dyrektora generalnego, dyrektora departamentu (jednostki równorzędnej) ?i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału (jednostki równorzędnej) – w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego, dyrektora ?wydziału (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz głównego księgowego, kierownika urzędu rejonowego i jego zastępcy oraz głównego księgowego – w urzędach terenowych organów rządowej administracji ogólnej, a także kierownika urzędu i jego zastępcy – w urzędach terenowych organów rządowej administracji specjalnej,

8)  ?pracownik urzędu państwowego, w tym członek korpusu służby cywilnej, zajmujący stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami kierowniczymi,

9) ?pracownik korpusu służby cywilnej zatrudniony w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

10) ?dyrektor generalnego NIK oraz pracownik NIK nadzorujący lub wykonujący czynności kontrolne,