Bezkrólewie w ZUS trwa. Do czego potrzebny następca prof. Uścińskiej?

Eksperci upominają się o następcę prezesa ZUS, mimo że do wykonywania jego zadań upoważniono członka zarządu.

Aktualizacja: 13.02.2024 09:53 Publikacja: 13.02.2024 02:02

Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Szamockiej w Warszawie

Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Szamockiej w Warszawie

Foto: PAP/Leszek Szymański

Przypomnijmy, że 10 stycznia Centrum Informacyjne Rządu poinformowało w komunikacie, że premier Donald Tusk odwołał, na wniosek szefowej resortu rodziny, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Gertrudę Uścińską.

Agnieszka Dziemanowicz-Bąk przekonywała wówczas, że nowe wyzwania w obszarze ubezpieczeń społecznych, jakie stawia przed sobą rząd, wymagają nowego otwarcia, gwarantującego odpowiedzialne zarządzanie tak ważną instytucją.

Taki ruch był zaskoczeniem nie tylko dla samej prezes, ale też dla wielu ekspertów. Większość tłumaczyła ten pośpiech chęcią natychmiastowego obsadzenia tego stanowiska osobą z kręgu obecnej koalicji rządzącej. Problem w tym, że minął już miesiąc, jednak prezesa dalej nie ma. Chociaż z naszych informacji wynika, że giełda nazwisk kandydatów na to stanowisko jest mocno rozkręcona. Pojawiają się zarówno niezależni eksperci z rynku, osoby z politycznego nadania oraz związane z ZUS w przeszłości. Oprócz pytań o personalia pojawiają się też te wyrażające obawy o funkcjonowanie zakładu w obecnej sytuacji.

Czytaj więcej

ZUS bez szefa pędzi na ścianę? Mnożą się problemy

Czy wakat na stanowisku prezesa ZUS jest groźny dla funkcjonowania systemu?

– Są pewne zadania, które są właściwe tylko prezesowi ZUS. Mówi o nich art. 73 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Do kluczowych kwestii z perspektywy ubezpieczonych należy m.in. nadzór nad orzecznictwem lekarskim dla celów ubezpieczeń społecznych, bo obok wnioskodawców to prezes wnosi sprzeciwy do nieprawidłowych rozstrzygnięć. W jego kompetencji leży też przyznawanie świadczeń w drodze wyjątku, tj. w sytuacji kiedy ubezpieczony nie spełnił przesłanek do otrzymania go w normalnym trybie i nie ma niezbędnych środków do utrzymania. Prezes ZUS decyduje też o rodzicielskich świadczeniach uzupełniających (tzw. mama 4+) – wymienia dr Tomasz Lasocki z WPiA UW.

Ekspert przypomina jednocześnie, że osoba na tym stanowisku realizuje też wiele spraw dotyczących wewnętrznego funkcjonowania organu, np. powoływanie i odwoływanie kierowników jednostek organizacyjnych zakładu, ich zastępców oraz głównych księgowych itp.

Czy wakat na tym stanowisku rodzi zatem zagrożenia dla funkcjonowania organu?

Resort rodziny w odpowiedzi na nasze pytanie zapewnia, że wszystko jest pod kontrolą.

„Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykonuje swoje zadania w sposób ciągły i bez zakłóceń. Organem ZUS jest zarząd, który na bieżąco kieruje działaniami tej instytucji” – czytamy w odpowiedzi przesłanej „Rzeczpospolitej” przez biuro prasowe.

Czytaj więcej

Premier Donald Tusk odwołał ze stanowiska prezes ZUS

Potwierdza to także sam organ.

– ZUS działa normalnie, na bieżąco wypłacane są emerytury, renty i pozostałe świadczenia np. dla rodzin 800+. Urząd posiada zarząd i radę nadzorczą. Obecnie prezesa ZUS zastępuje jeden z członków czteroosobowego zarządu, co jest zgodne z regulaminem zakładu – wyjaśnia Paweł Żebrowski, rzecznik organu.

Jak jednak wskazuje dr Tomasz Lasocki, w doktrynie pojawiają się opinie, iż upoważnienie członka zarządu do zastępowania prezesa wygasa wraz z jego odwołaniem.

– Nie może istnieć pełnomocnictwo bez osoby, która go udzieliła, choć w prawie administracyjnym pojawiają się też inne koncepcje – wskazuje.

Jedna z nich głosi, że skoro w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, jak i w regulaminie ZUS nie ma unormowań przewidujących wygaśnięcie takiego upoważnienia w razie odwołania prezesa tej instytucji, to tak umocowany członek zarządu może dokonywać określonych działań także w takiej sytuacji. Natomiast jego kompetencje wygasną z chwilą cofnięcia upoważnienia przez nowego prezesa. Wydaje się zatem, że z takiego założenia wychodzi właśnie organ rentowy. Pomimo że od strony prawnej wszystko się zgadza, to aktualne pozostają wątpliwości w innym zakresie.

Czas na wybory w ZUS

– ZUS jest też jedną z najpotężniejszych instytucji analitycznych, której aktywne wsparcie w toku wdrażania nowych pomysłów rządzących wydaje się niezbędne w celu znalezienia najbardziej optymalnych rozwiązań. Sądzę, że wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że mamy do czynienia z sytuacją przejściową, która powinna jak najszybciej się zakończyć – uważa dr Tomasz Lasocki.

Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan przyznaje, że co prawda przedsiębiorcy nie dzwonią do niego z pytaniami o przyszłość zakładu w kontekście tymczasowego braku sternika tej instytucji, to na pewno wakat na tym stanowisku powinno się jak najszybciej wypełnić.

– ZUS musi mieć sprawnego menedżera, który będzie umiał nim zarządzać, unikając przy okazji napięć pomiędzy pracownikami a zarządem – dodaje.

Do obowiązków prezesa ZUS należy:

- kierowanie pracami zarządu;

- koordynowanie współpracy zakładu z urzędami administracji rządowej, w szczególności z Komisją Nadzoru Finansowego, a także z innymi organami rentowymi;

- tworzenie, przekształcanie i znoszenie terenowych jednostek organizacyjnych oraz określanie ich siedziby, właściwości terytorialnej i rzeczowej;

- powoływanie i odwoływanie kierowników jednostek organizacyjnych ZUS, ich zastępców oraz głównych księgowych;

- zwierzchni nadzór nad orzecznictwem lekarskim dla celów ubezpieczeń społecznych;

- przyznawanie świadczeń w drodze wyjątku (tj. kiedy ubezpieczony nie spełnił przesłanek otrzymania świadczenia w normalnym trybie i nie ma niezbędnych środków utrzymania);

- przyznawanie rodzicielskich świadczeń uzupełniających;

- pełnienie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów kodeksu pracy.

Przypomnijmy, że 10 stycznia Centrum Informacyjne Rządu poinformowało w komunikacie, że premier Donald Tusk odwołał, na wniosek szefowej resortu rodziny, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Gertrudę Uścińską.

Agnieszka Dziemanowicz-Bąk przekonywała wówczas, że nowe wyzwania w obszarze ubezpieczeń społecznych, jakie stawia przed sobą rząd, wymagają nowego otwarcia, gwarantującego odpowiedzialne zarządzanie tak ważną instytucją.

Pozostało 94% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Prawo w Polsce
Sąd ukarał Klaudię El Dursi za szalony rajd po autostradzie A2
Nieruchomości
Sąsiad buduje ogrodzenie i chce zwrotu połowy kosztów? Przepisy są jasne