Jak gminy wykorzystują pozycję dominującą

Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacjach, w których gmina świadczy usługi o charakterze publicznym (zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków czy gospodarka odpadami). Jak wynika z orzecznictwa prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w tych sferach działalności gminy wykorzystują głównie swoją dominującą pozycję na rynku, co jest prawnie zakazane.

[srodtytul]Główny podmiot na rynku[/srodtytul]

Kiedy mamy do czynienia z sytuacją, w której określony podmiot ma na rynku pozycję dominującą? Wyjaśnia to przepis art. 4 pkt 10 ustawy antymonopolowej. Zgodnie z jego treścią pod pojęciem pozycji dominującej należy rozumieć taką pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Przepis ten zawiera domniemanie prawne, zgodnie z którym przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40 proc.

Przepis ten mówi o przedsiębiorcy. Jednak definicja przedsiębiorcy znajdująca się w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7F03B2B2D5E096D3B578A9DDFCBB0275?id=185138]ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów[/link] jest bardzo szeroka. Zawiera ją art. 4 pkt 1 ustawy. Zgodnie z jej treścią do grona przedsiębiorców zaliczyć trzeba również m.in. gminy, powiaty, województwa samorządowe, a także utworzone przez te jednostki podmioty (zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze czy spółki). W konsekwencji samorządy podlegają zakazom wynikającym z przepisów ustawy, w tym m.in. zakazowi wykorzystywania pozycji dominującej.

[srodtytul]Co jest zabronione [/srodtytul]

Jakie praktyki naruszają zakaz wykorzystywania dominującej pozycji na rynku? Odpowiedź na to pytanie zawiera art. 9 ustawy antymonopolowej. Przede wszystkim gmina nie może prowadzić nieuczciwej polityki cenowej polegającej na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich. Ponadto nie może narzucać kontrahentom niekorzystnych dla nich postanowień umownych. Zakazane jest również uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia przez drugą stronę lub spełnienia świadczenia, które nie jest zwyczajowo ani rzeczowo związane z przedmiotem umowy. Ustawodawca zabrania ponadto stosowania w podobnych umowach zawieranych z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków. Wreszcie gminy nie mogą również dokonywać terytorialnego podziału rynku ani też przeciwdziałać rozwojowi konkurencji poprzez zawieranie niedozwolonych zapisów w wydawanych przez swoje organy aktach prawa miejscowego.

[ramka][b]Przykład[/b]

Za nadużycie pozycji dominującej na lokalnym rynku organizowania wykonywania przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych uznał prezes UOKiK zawarcie przez radę gminy w uchwale w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków zapisu, że gmina, będąc właścicielem sieci wodociągowej, zastrzega sobie wyłączne prawo do dokonywania przyłączenia do sieci przez jej administratorów, czyli należące do gminy zakłady wodociągowo-kanalizacyjne (decyzja z 30 grudnia 2008 r. nr RKR-47/08).[/ramka]

[srodtytul]Nieważność czynności[/srodtytul]

Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. [b]Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 lutego 2007 r. (II GSK 238/06)[/b], w którym sąd stwierdził, że w sprawie administracyjnej, w której cofnięto zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych z uwagi na niedotrzymanie warunku przewidzianego w zezwoleniu na jej prowadzenie, nieuwzględnienie skutków prawnych decyzji prezesa UOKiK, uznającej ten warunek za naruszający przepisy o ochronie konsumentów i konkurencji, stanowi podstawę do uchylenia decyzji cofającej zezwolenie.

[srodtytul]Dotkliwe kary[/srodtytul]