Frans Timmermans, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej pojawi się w poniedziałek w Polsce. Będzie rozmawiał z premierem Mateuszem Morawieckim o reformie sądownictwa i praworządności. Od tej rozmowy wiele zależy. Jak zapowiedział Timmermans jeśli do 26 czerwca Warszawa nie osiągnie porozumienia z Komisją Europejską, to procedura z artykułu 7 ruszy dalej. Obie strony zapewniają jednak, że dialog trwa i jest szansa na porozumienie. Przypominamy więc główne punkty sporne oraz ustępstwa, które wprowadziła Polska do tej pory. Na reformę sądownictwa składają się zmiany w: Trybunale Konstytucyjnym, Krajowej Radzie Sądownictwa, sądach powszechnych i Sądzie Najwyższym.
Zaczęło się od Trybunału
Problem rozpoczął się w 2015 r podwójnym wyborem pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez posłów Sejmu VII i VIII kadencji. Potem doszło jeszcze niedrukowanie wyroków. KE zaleciła wówczas polskim władzom przestrzeganie wyroków TK dotyczących wyboru sędziów Trybunału, a także opublikowanie i pełne wykonanie jego wyroku z 9 marca 2016 r w sprawie konstytucyjności grudniowej nowelizacji ustawy o TK oraz późniejszych wyroków. Zalecała też podjęcie działań polegających na odpolitycznieniu Trybunału.
Miesiąc temu, załatwiająca ten problem, przygotowana przez Prawo i Sprawiedliwość nowela ustawy o Trybunale Konstytucyjnym weszła w życie. Przewidziała ona wydrukowanie zaległych wyroków - w tym również tego najgłośniejszego, z 9 marca 2016 r.,z adnotacją, że został wydany "z naruszeniem prawa". Zdaniem, nawet posłów PiS nowela jest "prawnie obojętna".
Zmiany w KRS
Po Trybunale przyszedł czas na reformę Krajowej Rady Sądownictwa. Rząd przerwał kadencje dotychczasowych sędziów-członków Rady i zmienił zasady wyboru kolejnych. O wyborze konkretnego kandydata przestali decydować sędziowie, zrobili to za nich politycy - posłowie. W efekcie na kandydowanie zgodziło się zaledwie 18 kandydatów, z czego trzeba było wybrać 15. Do dziś niejawne pozostają nazwiska sędziów którzy poparli kandydatów do nowej KRS, nieoficjalnie mówi się, że są oni blisko związani z Ministerstwem Sprawiedliwości i sędziami będącymi w resorcie na delegacjach. Projekt nowelizacji ustawy o KRS przewidujący ujawnienie danych sędziów pojawił się w Sejmie. Nowa KRS do której projekt trafił po opinię oceniła go negatywnie. Żadna inna zmiana się nie pojawiła. Komisja Europejska do dziś apeluje o odpolitycznienie Rady.
Sądy powszechne
W Prawie o ustroju sądów powszechnych rząd wprowadził przepis, który pozwalał ministrowi sprawiedliwości odwoływać prezesów sądów bez żadnej konsultacji i uzasadnienia. Minister wykorzystywał go chętnie, wymienił 16o osób funkcyjnych w sądach. Miesiąc temu ten przepis zmieniono. Minister przy odwołaniach musi się teraz konsultować z KRS i kolegium sądu.
