Sędzia Michał Laskowski: Prezydent nie jest strażnikiem konstytucji

Po trzech latach kadencji przestał pan pełnić funkcję prezesa Izby Karnej Sądu Najwyższego. Jakie to były lata?

Z jednej strony trudne. Mieliśmy pandemię i kolejne pseudoreformy wprowadzane w Sądzie Najwyższym i w sądownictwie. Mieliśmy nowych sędziów, także sędziów z byłej Izby Dyscyplinarnej przenoszonych do Izby Karnej. To wszystko wpływało na to, że łatwo nie było.

Z drugiej strony był to całkiem niezły okres, jeśli chodzi o wyniki pracy Izby Karnej. Pomimo wzrastającego wpływu zdołaliśmy go opanować. Wszyscy uczciwie i rzetelnie pracowali. Atmosfera, zwłaszcza wśród tych starych sędziów, z którymi się najczęściej kontaktowałem, była bardzo dobra. Nie mieliśmy też jakichś konfliktów czy zadrażnień związanych właśnie z kontaktami z nowymi sędziami. Zatem generalnie – pewnie to nie moja rzecz, aby oceniać, ale z mojego punktu widzenia – to nieźle funkcjonowała Izba Karna w tym czasie.

Co było najtrudniejsze przez te trzy lata? Bo nie wszystko było łatwe.

Łatwo nie było. Trzeba było znaleźć jakąś dobrą, rozsądną drogę w tym wszystkim, co działo się wokół, by Izba Karna funkcjonowała, wykonywała sprawnie swoje zadania. Jednocześnie w poszukiwaniu tej drogi trzeba było zachować umiar, by pracować z podniesioną głową i godnością. Nie iść przesadnie na kompromisy, ale potrafić współpracować. Zarówno z I prezes Sądu Najwyższego, jak i innymi sędziami. Najtrudniejsze było jednak przyglądanie się wprowadzaniu zmian i właściwie wymianom sędziów w Sądzie Najwyższym.

W jakiej kondycji zostawił pan Izbę Karną SN pod koniec maja 2023 roku?

Niezłej. Na koniec przygotowałem statystyczne podsumowanie. Świadczy ono o dobrej kondycji Izby, szczególnie w zestawieniu z innymi izbami. Oby udało się tę kondycję utrzymać. Myślę o szybkości załatwiania spraw, opanowaniu wpływu, o tym, ile poszczególni sędziowie spraw załatwiali, na ile terminowo podejmowane były czynności – bo to ludzi interesuje. Każdy, kto ma swoją sprawę w sądzie, jest zainteresowany jej zakończeniem w rozsądnym terminie. Jeśli tak się nie dzieje, to sąd przestaje wypełniać swoją funkcję. I w tym kierunku zawsze szliśmy.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Nowy prezes Izby Karnej Sądu Najwyższego

Izbą Karną Sądu Najwyższego pokieruje Zbigniew Kapiński, który jest zaliczany do grona tzw. nowych sędziów SN.

Przewlekłość w Izbie Karnej była duża? Są Izby w Sądzie Najwyższym, które sobie z tym nie radzą.

Nie jest duża, chociaż zdarzają się oczywiście sprawy w których ta przewlekłość jest. Zresztą z różnych powodów. Prosty przykład – sprawa związana z rzekomym sporem kompetencyjnym pomiędzy Sądem Najwyższym a prezydentem, ta jest rekordowa. Czekała sześć lat na załatwienie. Chodzi o definitywne zamknięcie sprawy Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika.

Przeciętny czas rozpoznawania sprawy kasacyjnej, która jest skierowana na rozprawę w Izbie Karnej SN, w zależności od referatu konkretnego sędziego wynosi niespełna rok. To nie jest zbyt długo, choć oczywiście mogłoby trwać krócej.

Na znak protestu po zmianie prezesa Izby Karnej wraz z panem odeszło trzech wieloletnich przewodniczących wydziałów w tej izbie. To manifestacja wobec nowego prezesa Izby Karnej? Jak pan to odbiera? Na ile sędziowie w Izbie Karnej są podzieleni?

Myślę, że nie jest to rodzaj protestu związany z moim odejściem. Sędziowie przewodniczący stwierdzili, że nie są w stanie współpracować z nowym prezesem. A ta współpraca jest naprawdę ścisła. Trzeba co jakiś czas się naradzić, rozstrzygnąć wątpliwości, coś wspólnie przedyskutować. Izba Karna jest niewątpliwie podzielona i nie ma co tego ukrywać. To istotny podział na sędziów starych i nowych. I trzeba zrobić wszystko, by nie miało to przełożenia na pracę orzeczniczą Izby Karnej. Ja osobiście nie wyznaczałem tzw. składów mieszanych. Zatem przynajmniej na tym polu nie było punktów zapalnych czy kontrowersji.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Szefowie wydziałów Izby Karnej Sądu Najwyższego rezygnują

Po tym jak prezydent na funkcję prezesa Izby Karnej Sądu Najwyższego powołał nowego sędziego Zbigniewa Kapińskiego, z kierowania wydziałami tej izby zrezygnowali ich dotychczasowi przewodniczący.

Czy zdarzyło się, że na salę rozpraw weszły, za pana kadencji, składy mieszane w Izbie Karnej?

Może raz czy dwa, na początku mojej kadencji. To były jednostkowe przypadki i po nich wydałem zarządzenie, żeby wyznaczać składy niemieszane.

A może trzeba było zmusić sędziów Izby Karnej, by orzekali razem?

To byłoby złe rozwiązanie. Decyzję o niemieszaniu składów orzekających podjąłem z różnych powodów.

Po pierwsze, z powodu zastrzeżeń co do powołania nowych sędziów.

Po drugie, chciałem, żeby praca w Izbie Karnej szła do przodu, żeby nie było lawiny wniosków o wyłączenia sędziów czy ich testowania pod kątem niezawisłości.

To wszystko wstrzymuje rozpoznanie spraw nawet na kilka tygodni.

Lada dzień Izbie Karnej przyjdzie się zmierzyć z bardzo głośną medialną sprawą. Chodzi o kasację w sprawie ułaskawienia Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. Co może zrobić Sąd Najwyższy? To on po sześciu latach postanowił podjąć sprawę.

Ma kilka wyjść. Może uwzględnić albo nie uwzględnić kasacji. Nie mam pojęcia, co zrobi skład sędziowski.

Na ile gorąca jeszcze, piątkowa (wyczekana od wielu lat) decyzja Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sporu kompetencyjnego pomiędzy prezydentem a Sądem Najwyższym wpłynie na wtorkową decyzję Sądu Najwyższego? W końcu to SN podjął sprawę, a TK długo nie mógł jej rozpoznać. Mówimy o sześciu latach.

Nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, jak wyrok Trybunału Konstytucyjnego wpłynie na decyzję Sądu Najwyższego w sprawie Mariusza Kamińskiego, Macieja Wąsika i innych. Sąd może respektować to orzeczenie, ale może też je zignorować, m.in. z tego powodu, że w składzie byli tzw. dublerzy, może też przyjąć, że wiąże go uchwała 7 sędziów wydana w tej sprawie. Poczekajmy na werdykt. Wtedy wszystko będzie jasne.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Jest wyrok TK ws. sporu kompetencyjnego pomiędzy prezydentem a Sądem Najwyższym

Prawo łaski jest wyłączną i nie podlegającą kontroli kompetencją prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wywołującą ostateczne skutki prawne - orzekł w piątek Trybunał Konstytucyjny w sprawie sporu kompetencyjnego pomiędzy prezydentem a Sądem Najwyższym w zakresie prawa łaski.

Startował pan na prezesa Izby Karnej Sądu Najwyższego na drugą kadencję. Czy prezydent zaskoczył pana swoim ostatecznym wyborem?

Nie. To było do przewidzenia. Prezydent wolał postawić na nowego sędziego, i tak też się stało. Nie miałem żadnych złudzeń, że to ja zostanę wybrany. Podobnie myślało wielu sędziów Izby Karnej Sądu Najwyższego. Nie mieliśmy złudzeń.

Jednak trzy lata wcześniej, kiedy sytuacja w Sądzie Najwyższym była już gorąca, był pan zaskoczony decyzją głowy państwa, który powołał właśnie pana na prezesa Izby Karnej SN?

Tak, wówczas byłem zaskoczony. Wtedy jednak prezydent miał do wyboru powołanie na funkcję prezesa jednego spośród trójki starych sędziów Izby Karnej Sądu Najwyższego. Nie miał więc innego wyjścia, jak postawić na któregoś z nas. To był zresztą taki czas, kiedy w Izbie Karnej nie było jeszcze ani jednego nowego sędziego. A wracając do zaskoczenia, moje różne wypowiedzi, w tym krytyczne wobec reform wymiaru sprawiedliwości, a także wobec pana prezydenta osobiście, pozwalały mi przypuszczać, że to nie ja zostanę wybrańcem. Padło na mnie. I tak to trwało trzy lata. Zupełnie nie wiem, kiedy i dlaczego doszło wówczas do mojego powołania.

Jak pan ocenia decyzję prezydenta, który podpisał się pod powołaniem komisji mającej badać wpływy rosyjskie w Polsce? Zrobił to dość szybko po uchwaleniu, zaledwie trzy dni. Spieszył się... a chyba nie powinien.

Decyzję prezydenta oceniam bardzo źle. To jest ustawa sprzeczna z konstytucją. Wykazali to wielokrotnie wybitni eksperci. I ja podzielam ich opinie. Wszystko wskazuje na to, że jest to metoda na zwalczanie przeciwników politycznych przy pomocy prawa. To przełamanie zasady trójpodziału władzy. Przełamanie zasady, że to sądy wymierzają sprawiedliwość w Polsce i że każdy obywatel ma zagwarantowane konstytucyjnie prawo do sądu i pewnych gwarancji. A pan prezydent, będąc lojalnym wobec określonego obozu politycznego, wszystkie te zasady zlekceważył i dał świadectwo temu, że nie jest strażnikiem konstytucji.