NSA: test niezawisłości sędziego można zażalić, ale nie przy odrzuceniu

Naczelny Sąd Administracyjny wydał ważne rozstrzygnięcie dotyczące tzw. testu niezawisłości sędziego. Uznał, że gdy wniosek skarżącego o jego przeprowadzenie jest odrzucony, zażalenie nie przysługuje.

Sprawa dotyczyła spółki, która po wyznaczeniu jej rozprawy wystąpiła o zbadanie niezawisłości i bezstronności jednego z asesorów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi wyznaczonego do składu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Niechciane dyscyplinarki i testy. NSA krytycznie wobec nowości

NSA krytycznie podchodzi do rozpatrywania spraw sędziów sądów powszechnych, a „stara”część SN nie...

Łódzki WSA postanowieniem z 31 sierpnia 2022 r. jej wniosek jednak odrzucił. Zauważył, że skarżąca ograniczyła się jedynie do wskazania okoliczności związanych z powołaniem asesora przez Krajową Radę Sądownictwa oraz z faktem jego pracy przed nominacją sądową w organach administracji rządowej tj. Ministerstwie Sprawiedliwości. Zdaniem sądu nie wskazano natomiast na późniejsze postępowanie asesora. Nie przedstawiono też argumentów w jaki sposób okoliczności powołania i późniejsze postępowanie w okolicznościach danej sprawy – w przypadku spółki dotyczącej umorzenia postępowania w podatku od nieruchomości - mogłoby doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości lub bezstronności, które mogłoby mieć wpływ na jej wynik. W konsekwencji, sąd uznał, że wniosek spółki nie spełnia wymogów określonych w art. 5a § 5 pkt 2 prawa o ustroju sądów administracyjnych.

Podatniczka nie dawała za wygraną. Złożyła zażalenie, ale przegrała. Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił je jako niedopuszczalne.

NSA przypomniał, że zgodnie z art. 5a § 1 prawa o ustroju sądów administracyjnych dopuszczalne jest badanie spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego lub sędziego delegowanego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowania po powołaniu. Badania dokonuje się na wniosek strony skarżącej lub uczestnika postępowania na prawach strony.

Sąd zauważył, że wniosek niespełniający określonych wymagań podlega odrzuceniu bez wezwania do usunięcia braków formalnych. To damo dotyczy wniosku złożonego po terminie albo z innych przyczyn niedopuszczalnego.

Po analizie art. 5a § 16 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, NSA potwierdził, że od postanowienia wydanego na skutek rozpoznania spornego wniosku temu, który go złożył i sędziemu, którego ono dotyczy, przysługuje zażalenie. Jednak zdaniem NSA z przepisu tego wynika, że zażalenie na postanowienie WSA przysługuje jedynie w przypadku merytorycznego rozpoznania wniosku tj. jego oddalenia lub uwzględnienia poprzez wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy.

NSA zwrócił uwagę, że przepisy regulujące procedurę rozpoznawania wniosku, dodane art. 5 nowelizacji z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw, w sprawach nieuregulowanych odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o zażaleniu. Skoro zatem ustawodawca nie uregulował procedury związanej z odrzuceniem wniosku, to odpowiednio należy stosować przepisy prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Tymczasem zgodnie z procedurą sądowo-administracyjną zażalenie do NSA przysługuje na postanowienie WSA w przypadkach przewidzianych w ustawie, a także na enumeratywnie wymienione postanowienia. W żadnym z nich nie wskazuje się zaś na możliwość wnoszenia zażalenia na postanowienie WSA odrzucające wniosek strony o tzw. test niezawisłości.

W konsekwencji zdaniem NSA na postanowienie o odrzuceniu wniosku strony o zbadanie spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego lub delegowanego wymogów niezawisłości i bezstronności zażalenie nie przysługuje.