Stanowisko Iustitii w spr. doręczeń po zniesieniu obowiązku meldunkowego

Na prośbę resortu sprawiedliwości, zespół ds. Prawa Cywilnego przygotował wstępne stanowisko SSP Iustitia w sprawie rozwiązań prawnych dotyczących doręczeń po planowanym od 1 stycznia 2015 r. zniesieniu obowiązku meldunkowego.

W tym dniu bowiem wejdą w życie dwie ustawy:

- pierwsza z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, dalej „u.e.l.". Zgodnie z art. 74 ust. 1 i art. 75 tej ustawy, od dnia 1 stycznia 2016 r. zostanie zniesiony obowiązek meldunkowy i ulegną likwidacji rejestry mieszkańców oraz rejestry zamieszkania cudzoziemców. Według art. 76 u.e.l. od dnia 1 stycznia 2016 r. nie będą gromadzone, między innymi, dane dotyczące adresu zameldowania na pobyt stały i czasowy. Nie będzie zatem możliwe uzyskanie informacji o adresie zameldowania i zamieszkania z rejestrów mieszkańców oraz rejestrów zamieszkania cudzoziemców. Z rejestru PESEL również nie będzie można uzyskać tych informacji.

- druga natomiast z 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych. Art. 91 tej ustawy likwiduje ogólnokrajową ewidencję wydanych i unieważnionych dowodów osobistych oraz gminne ewidencje wydanych i unieważnionych dowodów osobistych. Ustawa ta wprowadzi natomiast nowy centralny rejestr w postaci Rejestru Dowodów Osobistych, w którym również nie będą gromadzone dane o adresie miejsca pobytu stałego lub czasowego na terytorium RP.

Zdaniem Zespołu ds. Prawa Cywilnego SSP Iustitia, wskazane regulacje spowodują poważne utrudnienia w ustaleniu adresu osób fizycznych potrzebnego np. do zainicjowania postępowania sądowego. Również sąd nie będzie mógł ustalić tego adresu w trakcie postępowania.

- Trudno ocenić, czy ustawodawca, w chwili uchwalania powyższych ustaw, zdawał sobie sprawę z powyższych komplikacji - zaznaczają sędziowie.

- W uzasadnieniach projektów powyższych ustaw powoływano się bowiem na dążenie do zlikwidowania niektórych obowiązków nałożonych na obywateli, nie przywiązując wagi do problemów, które powstaną w zakresie działalności organów wymiaru sprawiedliwości i innych organów publicznych. Fakt późniejszego przedłużenia okresów vacationis legis świadczy jednak o tym, że problemy te są już ustawodawcy znane - dodają.

Zdaniem zespołu, poszukując optymalnych rozwiązań w zmierzających do wyeliminowania utrudnień w zakresie ustalenia adresu osoby fizycznej, należałoby dążyć do wprowadzenia rozwiązania kompleksowego, które mogłoby być wykorzystane we wszystkich postępowaniach prawnych (sądowych, administracyjnych i sądowo-administracyjnych).

- Takim rozwiązaniem byłaby modyfikacja rejestru PESEL lub utworzenie nowego rejestru obejmującego dane adresowe obywateli, które byłyby wykorzystywane na potrzeby wymienionych postępowań. Nie chodziłoby przy tym o adresy zameldowania lub stałego zamieszkania, ale adresy do doręczeń sądowych i „urzędowych". W tym celu należałoby wykorzystać dotychczasowe zasoby informacji adresowych zawartych w likwidowanych rejestrach oraz zapewnić osobom fizycznym tzw. „okres karencji", w którym powinny one dokonać aktualizacji tych adresów. Niedopełnienie tego ciężaru (powinności) w tym okresie, rodziłoby domniemanie, że adres ujawniony w tym rejestrze jest aktualny. Domniemanie to obowiązywałoby również po zakończeniu „okresu karencji", co oznaczałoby, że w razie niezgłoszenia zmiany adresu do doręczeń, adres ujawniony w rejestrze byłby uważany za aktualny - proponują sędziowie.

- Zgłoszenie zmiany adresu powinno być dokonywane w sposób możliwie prosty i mało czasochłonny, ale gwarantujący bezpieczeństwo przed dokonaniem takiego zgłoszenia przez osoby nieuprawnione. Nie budzi wątpliwości, że powinna istnieć możliwość dokonania takiego zgłoszenia również drogą elektroniczną - zaznaczają.

Dodają przy tym, iż powyższy rejestr powinien mieć charakter publiczny (organ, który byłby odpowiedzialny za jego prowadzenie gwarantowałby prawidłowość ujawnionych adresów) oraz powszechny. Tworzenie rejestru fakultatywnego (obywatele, którzy chcą zgłaszają swój adres do rejestru) spowodowałoby, że byłby to rejestr niepełny i mało przydatny. Takie „częściowe" rejestry zresztą już funkcjonują (np. CEIDG), ale zawierają one informacje adresowe dotyczące ograniczonego kręgu osób.