W projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym skierowanym do Sejmu przez prezydenta RP 26 września 2017 r. przewidziano zmianę struktury organizacyjnej SN poprzez wprowadzenie dwóch nowych izb: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Dyscyplinarnej (art. 3), które mają przejąć funkcje orzecznicze Izby Karnej w sprawach dyscyplinarnych oraz Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w sprawach publicznych. Projekt przewiduje też wprowadzenie skargi nadzwyczajnej (art. 86–92). W rozpoznawaniu skarg nadzwyczajnych, spraw dyscyplinarnych sędziów SN oraz spraw dyscyplinarnych, w których właściwy jest SN, mają uczestniczyć ławnicy SN (art. 58 § 1). Będzie ich wybierał Senat spośród kandydatów zgłoszonych przez stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe z wyłączeniem partii politycznych oraz co najmniej stu obywateli mających czynne prawo wyborcze.
W art. 66 § 1 przewidziano niezawisłość ławników SN w orzekaniu, co oznacza, że mają być wolni od wszelkich wpływów zewnętrznych i podlegać tylko konstytucji oraz ustawom. Projekt nie wskazuje jako negatywnej przesłanki kandydowania na ławnika SN członkostwa w partii politycznej.
Od ławników SN wymagane jest wykształcenie średnie lub średnie branżowe. Wydaje się, że ten poziom wykształcenia w relacji do obowiązków orzeczniczych w postępowaniu dyscyplinarnym oraz przy rozpoznawaniu skarg nadzwyczajnych jest niewystarczający.
Większość zadań, jakie przewiduje projekt, odnosi się do postępowania dyscyplinarnego, w którym stosuje się przepisy prawa karnego procesowego, oraz do skargi nadzwyczajnej, która obejmuje też prawomocne orzeczenia zapadające w sprawach karnych, warto więc zwrócić uwagę, jaki jest udział ławników w sprawach karnych w sądach powszechnych.
Ten czynnik społeczny oznacza kolegialność orzekania i jest elementem niezawisłości sędziowskiej. Pozwala też na wieloaspektowe spojrzenie na zagadnienia procesu orzecznikowi, który nie jest profesjonalnym prawnikiem. Zwiększa transparentność orzecznictwa i powoduje, że rozstrzygnięcia sądów dyscyplinarnych będą legitymizowane społecznie.
