Wiktoria Jędroszkowiak: Warszawskie Elektrownie Słoneczne. Wykorzystajmy potencjał blokowisk

Transformacja energetyczna dzieje się na naszych oczach i – niestety – nie zawsze to ludzie i ich potrzeby są w jej centrum. Na stole jest wiele pomysłów i rozwiązań, a także właściwa technologia i środki finansowe. Wystarczy po nie sięgnąć. By zrobić to w sposób, który wesprze ludzi, a nie jedynie ich ograniczy, potrzeba odwagi i ambitnych decyzji, które wykraczają poza perspektywę opartą wyłącznie na technologii, koncernach energetycznych z wysokobudżetowymi inwestycjami i nieograniczonym wzroście gospodarczym. Jednym z dużych kroków, który przed nami, jest rozproszenie źródeł energii i ich decentralizacja. Od czegoś trzeba zacząć –transformację energetyczną polskich miast możemy więc zacząć od stolicy. Warszawskie Elektrownie Słoneczne to wykorzystanie zielonego potencjału blokowisk, wizja niższych rachunków dla mieszkańców i mniejsze zużycie węgla oraz gazu w stołecznych elektrociepłowniach. Słowem, to odpowiedź na aktualne kryzysy.

Energia z wielorodzinnych budynków mieszkalnych

W obliczu kryzysów potrzebujemy sojuszy i jednym z nich jest wspólna kampania stowarzyszenia Miasto Jest Nasze i inicjatywy Wschód. Doświadczenie ruchu miejskiego i wiedza aktywistów klimatycznych pozwoliła nam zaprojektować odważne rozwiązanie, którego realizacja jest możliwa: Warszawskie Elektrownie Słoneczne. Warszawa może stać się pierwszą niezależną energetycznie stolicą Europy, a instalacja paneli fotowoltaicznych na blokach otworzy bramy miasta na transformację energetyczną.

W najbliższych latach mogłyby one stopniowo rozwijać się na terenie stolicy – od Ursynowa aż po Białołękę. Sięgnęliśmy po wiedzę tych, którzy mają za sobą udaną inwestycję w OZE na bloku mieszkalnym. Wiemy, że wspólnoty mieszkaniowe mogłyby stawać się wspólnotami energetycznymi (a w przyszłości być może i spółdzielniami energetycznymi – z prosumentem zbiorowym). Potrzebujemy rozwiązań tu i teraz, bo kryzysy – energetyczny, klimatyczny i inflacja – nie słabną, a przybierają na sile.

Czytaj więcej

Publicystyka

Aktywistki klimatyczne do Platformy Obywatelskiej: Pora powiedzieć „Myliliśmy się”

Jeśli ktoś, kto kreuje się na lidera opozycji, nie jest w stanie publicznie powiedzieć, że aktualne kryzysy to skutek naszej zależności od paliw kopalnych, to nie mamy do czynienia z realną zapowiedzią zmian, tylko powtórką krótkowzrocznego podejścia prowadzącego nas donikąd.

Do większych inwestycji w pozyskiwanie energii ze słońca obywateli nie trzeba przekonywać. To realizacja kierunku, w którym Polki i Polacy i tak już podążają – poparcie dla zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym w społeczeństwie nieustająco rośnie, coraz częściej kupujemy też pompy ciepła. Fotowoltaika w Polsce osiągnęła już 12,7 GW mocy, a za aż 97 proc. odpowiadają elektrownie niezależne. Według naszych wyliczeń panele na każdym dachu w Warszawie dałyby nam 1 gigawat mocy, co oznaczałoby, że w szczycie sezonu letniego Warszawskie Elektrownie Słoneczne mogłyby zapewnić nawet 77 proc. zapotrzebowania.

Czego oczekujemy w petycji do Rady Miasta Warszawy? Przede wszystkim uwzględnienia w miejskim programie inwestycji w OZE realnych kosztów instalacji w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Aktualne limity 15 tys. zł są odpowiednie jedynie dla domów jednorodzinnych i nie odpowiadają na potrzeby większych inwestycji. Ponadto, domagamy się wznowienie prac nad Warszawskim Standardem Zielonego Budynku, w którym należy zawrzeć obowiązek instalacji OZE przy wszystkich remontach miejskich budynków.

Eksperci od miesięcy apelują, że Polski – a więc też Warszawy – nie stać na średnie ambicje. Potrzebujemy przyspieszenia transformacji, a więc także szybszego procedowania aplikacji o instalacje OZE. Proces wymiany pieców w mieście wskazał też, że to właśnie wsparcie w procesie formalnym jest ogromną potrzebą mieszkańców – dlatego za niezbędne uznajemy utworzenie miejskiego punktu wsparcia dla wspólnot i spółdzielni. Tam Warszawiacy mogliby otrzymać porady w zakresie wyboru rozwiązań prawnych i technicznych, a także możliwości pozyskania finansowania ze źródeł publicznych i komercyjnych.

Czytaj więcej

Komentarze

Dominika Lasota: Wiatraki to większa szansa niż myślicie. Szczególnie dla opozycji

Jeśli Donald Tusk myśli, że będzie zbawcą narodu i w pojedynkę wyprowadzi nas z pisowskiej rzeczywistości, to się myli. Tego już nikt nie kupuje. Teraz jest chwila na pokazanie, że prawdziwa zmiana jest możliwa – pisze aktywistka klimatyczna.

Kto za to zapłaci? Środki finansowe, które umożliwiłyby realizację tego pomysłu, są już częściowo dostępne. Obecnie nie tylko domy jednorodzinne, ale też spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe i samorządy z budynkami wielorodzinnymi mogą składać wnioski o dopłaty z Banku Gospodarstwa Krajowego. Ponadto, to nie pieniądze są najwyższą przeszkodą w sprawiedliwej transformacji w Polsce. Źródeł finansowych potencjalnie jest wiele – to chociażby środki z handlu emisjami, wciąż nierozliczone nadmiarowe zyski spółek energetycznych, m.in. PKN Orlen, czy środki unijne z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

Suwerenny energetycznie blok w Szczytnie

Obecnie domy wielorodzinne to wielki zapomniany transformacji. Większość paneli (99 proc.) jest instalowana na domach jednorodzinnych. Pozostaje1 proc. – a w nim – suwerenny energetycznie blok w Szczytnie.

Ubiegłej zimy, w bloku przy ul. Śląskiej 12 w Szczytnie, mieszkańcy zdecydowanie odetchnęli z ulgą. Nie dotyczyły ich największe zmartwienia Polek i Polaków, czyli rosnące ceny energii elektrycznej i ciepła. Od lat stopniowo uniezależniali się od konwencjonalnych źródeł, inwestując w panele fotowoltaiczne, magazyny energii i pompy ciepła. Dziś to właśnie blok w Szczytnie jest jedynym w Polsce budynkiem samowystarczalny pod względem energetycznym. Szkoda – przykład dobrych praktyk już mamy, więc w całym kraju moglibyśmy mieć takich bloków znacznie więcej. Tych przecież nie brakuje, a dziś są one domem dla co trzeciej osoby mieszkającej w Polsce. Niestety, skomplikowany proces składania dokumentów, aktualne prawo nie odpowiadające na potrzeby zakładania spółdzielni energetycznych oraz brak wystarczających dofinansowań zniechęcają i utrudniają podobne inicjatywy, przez co są one jedynie wyjątkami od niezadowalającej reguły.

Na początku nie wszyscy mieszkańcy bloku w Szczytnie byli przekonani do bardzo ambitnych pomysłów niewielkiej grupy lokatorów. Dziś wszyscy wymieniają plusy tego rozwiązania i chcą inwestować w kolejne etapy – wśród pomysłów Zbigniew Chrapkiewicz z zarządu wspólnoty wymienia m.in. wiatraki wertykalne, które mogłyby zostać zainstalowane na dachu budynku. To zrozumiałe: wspólnota mieszkaniowa nadwyżkę prądu sprzedaje do sieci, a mieszkańcy i mieszkanki cieszą się większym komfortem życia, nie tylko jeśli chodzi o rachunki.

W ich przypadku koszty energii i ogrzewania spadły aż pięciokrotnie. Inwestycje pociągnęły za sobą też instalacje fotowoltaiczne na nowo postawionych, znacznie większych niż wcześniej balkonach. Jedna z mieszkanek w rozmowie zwróciła uwagę, że balkony stały się miejscem spotkań sąsiadek na kawę. I dobrze, bo transformacja energetyczna powinna nieść ze sobą pozytywne skutki nie tylko w naszych portfelach i stabilności klimatu, ale także w dobrobycie. Takim, który możemy odczuć na własnej skórze, a który nie zostanie zmierzony w ramach wskaźnika PKB.

Transformacja dla ludzi

Kryzysy, które uniemożliwiają nam dobre i godne życie są bezpośrednio związane z uzależnieniem funkcjonowania naszego kraju od wydobywania i spalania paliw kopalnych: węgla, gazu i ropy. Transformacja, która polega na odchodzeniu od nich już trwa – czy tego chcemy, czy nie. Również politycy Prawa i Sprawiedliwości są sceptyczni wobec transformacji jedynie wtedy, gdy chodzi o medialny sprzeciw wobec unijnej polityki klimatycznej i podyktowane nepotycznymi układami dalsze zacieśnianie więzi z lobby węglowym. W rzeczywistości to przecież spółki skarbu państwa, PKN Orlen i Polska Grupa Energetyczna planują wielkoskalowe inwestycje w wiatraki na morzu czy ogromne farmy fotowoltaiczne, by zapewnić sobie pewien zysk. Te inwestycje jednak powinny iść w parze m.in. z rozwojem spółdzielni energetycznych i rozpraszaniem źródeł tak, by energia faktycznie mogła znaleźć się w rękach ludzi.

Warszawa to dopiero początek – projekt miejskich elektrowni słonecznych jest możliwym do realizacji planem dla kolejnych polskich miast, zarówno wojewódzkich, jak i tych mniejszych. Sensowne, dalekowzroczne i możliwe rozwiązania – tego potrzebujemy w podzielonej, rozdartej i zmęczonej kryzysami Polsce.