Spłaty z dzielonego majątku małżonków sąd obniży wyjątkowo

W razie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a dochodzi do tego najczęściej wskutek rozwodu, małżonek, któremu sąd przyzna mieszkanie, musi co do zasady spłacić drugiego z połowy wartości rynkowej lokum.

Mieszkanie, którego najemcą był tylko jeden z małżonków, po wykupieniu na własność w trakcie małżeństwa wchodzi do majątku wspólnego.

Tych spraw dotyczy pytanie naszego czytelnika.

[b]W 1985 r. dostałem z firmy, w której pracowałem ponad 20 lat, przydział mieszkania zakładowego. W 1993 r. ożeniłem się i żona wprowadziła się do mnie. W 1999 r. za pieniądze, które otrzymałem jako pożyczkę, wykupiliśmy to mieszkanie na własność. Po ośmiu miesiącach żona mnie porzuciła. Zabrała córkę i część wspólnego dorobku. W 2006 r. sąd orzekł rozwód mimo mego sprzeciwu. Z winy obu stron. Żona żąda ode mnie spłaty połowy wartości mieszkania. Mam 55 lat. Zarabiam netto 1,2 tys. zł, z tego oddaję na córkę 500 zł. Nie mam możliwości spłacenia żony. Czy gdy ona wystąpi o podział majątku, sąd może przyjąć taką wartość mieszkania jak w dniu wykupu, tj. 16 tys. zł? Czy uwzględni to, że tylko ja przez cały czas ponoszę koszty jego utrzymania?[/b] – pyta czytelnik.

Zasadniczo podczas podziału wspólnego dorobku sąd uwzględnia aktualną wartość majątku, tzn. z dnia orzekania (data wydania postanowienia o podziale). Chodzi tu o wartość rynkową. Sąd może przyjąć kwotę podaną zgodnie przez małżonków. W razie jej braku powierzy wycenę rzeczoznawcy majątkowemu.

[srodtytul]Z wyrównaniem dla męża [/srodtytul]

Udziały małżonków w majątku dorobkowym są równe. Liczy się ogólna jego wartość.

Jeśli więc w jego skład wchodzi np. mieszkanie warte 300 tys. zł, samochód, 40 tys. zł, i działka rekreacyjna z domkiem – 120 tys. zł, oznacza to, że wartość udziału każdego z małżonków w tym majątku wynosi 230 tys. zł (120 tys. + 40 tys. + 300 tys. zł = 460 tys. zł: 2 = 230 tys. zł).

Jeśli działkę i samochód o łącznej wartości 160 tys. zł sąd przyzna mężowi, a żonie mieszkanie o wartości 300 tys. zł, to dla wyrównania jego udziału należy się mu od żony 70 tys. zł.

[b]Na zasadzie wyjątku od reguły zarówno mąż, jak i żona, może się domagać uwzględnienia przez sąd podczas ustalania udziałów stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania majątku.[/b] W skrajnych wypadkach sąd może całkowicie pozbawić jednego z małżonków udziału w nim.

Musi jednak istnieć dysproporcja w przyczynieniu się do powstania majątku i – jednocześnie – ważne powody uzasadniające konieczność ustalenia nierównych udziałów, a tym bardziej pozbawienia jednego z małżonków udziału w majątku dorobkowym.

[srodtytul]Długa separacja [/srodtytul]

Sąd raczej nie uwzględni jako materialnego wkładu do wspólnego dorobku tego, że wykupione na własność w trakcie małżeństwa mieszkanie było wynajęte wcześniej tylko mężowi i że w konsekwencji jemu małżonkowie zawdzięczają możliwość wykupu.

Jednakże uzasadnieniem dla ustalenia nierównych udziałów może być to, że małżonkowie przez dłuższy czas przed rozwodem żyli w separacji i w różnym stopniu przyczyniali się do powstania majątku objętego wspólnością ustawową.

Jeśli więc np. żona, którą mąż porzucił, zbudowała wyłącznie z dochodów z własnej działalności gospodarczej dom na wspólnej działce, sąd może ustalić, że jej udział w majątku wspólnym jest odpowiednio większy.

Wydaje się, że sąd może w podobny sposób uwzględnić to, że tylko czytelnik spłacił pożyczkę zaciągniętą na wykup wspólnego mieszkania. W praktyce oznacza to, że spłata na rzecz żony, w razie przyznania lokum tylko jemu, byłby niższa niż połowa jego wartości. Nie ma natomiast podstaw do uwzględniania podczas podziału majątku dorobkowego wydatków czytelnika na utrzymanie mieszkania, skoro tylko on korzystał z niego.

[srodtytul]Zasady współżycia [/srodtytul]

Trzeba zaznaczyć, że [b]na zasadzie wyjątku od reguły w rachubę może wchodzić zmniejszenie spłat należnych małżonkowi, któremu przypadły dobra mniejszej wartości. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy jeden z małżonków otrzymuje np. dom, mieszkanie.[/b]

Muszą za tym przemawiać zasady współżycia społecznego, czyli reguły słuszności, godziwego postępowania. Można się tu odwołać do postanowienia [b]Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2009 r. (sygn. III CSK 251/08)[/b], w którym jednoznacznie potwierdził on tę możliwość.

[b]Argumentem przemawiającym za obniżeniem spłat może być to, że z małżonkiem, któremu sąd lokum przyznał, mieszkać będą wspólne ich dzieci.[/b]

Sąd może na wniosek małżonka obciążonego spłatami rozłożyć je na raty.

[ramka][b]Bez eksmisji na bruk[/b]

Orzeczenie zasądzające spłaty były małżonek, któremu one przysługują, może egzekwować przymusowo, przez komornika sądowego. W rachubę wchodzą różne rodzaje egzekucji.

Nie jest również wykluczone zlicytowanie mieszkania na poczet spłaty tego długu, a potem eksmisja z niego. Nie może ona oznaczać utraty wszelkiego dachu na głową. Komornikowi nie wolno przystąpić do eksmisji, dopóki wierzyciel lub gmina nie wskaże tymczasowego pomieszczenia (lub zamiennego) albo eksmitowany sam go nie znajdzie.[/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[mail=i.lewandowska@rp.pl]i.lewandowska@rp.pl[/mail][/i]

[ramka][b]Zajrzyj do naszych poradników: [/b]