Niepełnoletnia może wziąć ślub bez zgody rodziców, ale za zgodą sądu

Mój chłopak ma 18 lat, ja 16. Chcielibyśmy wziąć ślub. Bardzo się kochamy. Wiemy, że jest taka możliwość, jeżeli złożę wniosek do sądu. Czym jest związek faktyczny i jak powinien taki wniosek wyglądać? Co dołączyć, jakie są koszty i czy potrzebna jest zgoda rodziców?

– pyta czytelniczka

Osoba, która nie ukończyła 18 lat co do zasady nie może zawrzeć małżeństwa. Jednak zgodnie z art. 10 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła szesnaście lat, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.

Z kolei przepis art. 561 § 1 kodeksu postępowania cywilnego wskazuje, że zezwolenia na zawarcie małżeństwa kobiecie niemającej ukończonych lat osiemnastu udziela sąd opiekuńczy na jej wniosek.

Z przepisów tych można wyczytać kilka istotnych informacji:

- o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przed ukończeniem 18 roku życia może się starać tylko małoletnia kobieta, małoletni mężczyzna nie ma takiego prawa;

- musi w tym celu wystąpić do sądu opiekuńczego, nie potrzebuje zgody rodziców;

- musi mieć ukończone 16 lat, ale nie w chwili składania wniosku, lecz w chwili orzekania przez sąd;

- sąd udzieli zezwolenia tylko wtedy, gdy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego i okoliczności sprawy stwierdzi, że są ku temu ważne powody, a dobro założonej rodziny nie ucierpi.

Ważny powód, czyli co napisać we wniosku

Z wnioskiem o wydanie zezwolenia kobieta musi zwrócić się do sądu opiekuńczego (Sąd Rejonowy - Wydział Rodzinny i Opiekuńczy) w miejscu zamieszkania. Nie ma żadnego formularza takiego wniosku, więc można sformułować go jak podanie i odręcznie podpisać. Trzeba pamiętać o załączeniu odpisów skróconych aktu urodzenia wnioskodawczyni i jej partnera. Tak przygotowane pismo składa się w sądzie osobiście albo wysyła pocztą. Należy do niego dołączyć dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł lub wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych z powodu trudnej sytuacji materialnej.

Wnioskodawczyni musi krótko opisać sytuację: czy ona i jej partner uczą się, czy pracują, czy zamieszkują razem, z czego się utrzymują. Trzeba też podać powód starań o zezwolenie na zawarcie małżeństwa. Nie musi to być ciąża czy urodzenie się dziecka, choć w ogromnej większości przypadków sądowe zezwolenie na małżeństwo wydawane jest właśnie z tych powodów. Ważnym powodem może być także długotrwały związek faktyczny (pożycie) z partnerem, czyli duże prawdopodobieństwo, że kobieta zajście z nim w ciążę. Sąd może przychylić się do wniosku także wtedy, gdy stwierdzi trudną sytuację rodzinną małoletniej a jednocześnie silny związek emocjonalny z partnerem czy też niebezpieczeństwo śmierci jednego z partnerów.

Znacznie większe problemy nastręcza sądom ocena dobra założonej rodziny, gdyż zawsze jest to subiektywna ocena sędziego. Dokonując jej sąd musi wziąć pod uwagę pozaprawne przesłanki takie jak dojrzałość partnerów, trwałość więzi między nimi, warunki materialne, w jakich przyjdzie im żyć, możliwości zarobkowe. Musi przy tym brać pod uwagę nie tylko dobro małoletniej wnioskodawczyni, ale także dobro dziecka, które już się urodziło lub wkrótce narodzi. W większości przypadków sądy zakładają, że gdy kobieta już urodziła lub ma urodzić dziecko, zawarcie małżeństwa jest zgodne z dobrem zakładanej rodziny i wydają zezwolenie na ślub.

Ślub da pełnoletniość

Rozpatrując wniosek małoletniej sąd wysłucha zarówno ją, jak i mężczyznę, z którym chce ona zawrzeć małżeństwo. Podobnie jak partner, rodzice wnioskodawczyni są z mocy prawa uczestnikami postępowania w takiej sprawie. Dlatego choć ich zgoda na ślub nie jest wymagana, sąd może wziąć pod uwagę ich opinie. Może także zarządzić przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków np. wychowawcy w szkole albo z wywiadu środowiskowego sporządzonego przez kuratora sądowego w celu ustalenia warunków, w jakich żyją osoby ubiegające się o udzielenie zezwolenia.

Po rozpoznaniu wszystkich za i przeciw sąd wyda postanowienie o udzieleniu zezwolenia na zawarcie małżeństwa albo o odmowie jego udzielenia. W postanowieniu o udzieleniu zezwolenia wymienia się osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte. Prawomocne postanowienie ma charakter nieodwołalny - nie może być zmienione ani uchylone. Jednak każda z osób, która zawarła małżeństwo przed ukończeniem 18 roku życia może żądać jego unieważnienia.

Bardzo istotne jest, że przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletniość i nie traci jej nawet w razie unieważnienia małżeństwa. Jeśli jednak nastolatka chciałaby po rozwodzie lub śmierci małżonka ponownie wyjść za mąż przed ukończeniem 18 roku życia, znów musi wystąpić o zgodę sądu opiekuńczego, mimo iż zyskała pełnoletność. Dlaczego? Z art. 10 § 1 krio wynika, że nie pełnoletniość, lecz osiągnięcie konkretnego wieku decyduje o możliwości zawarcia małżeństwa, zarówno za zgodą jak i bez zgody sądu.

Na marginesie dodajmy, że osoby małoletnie mogą także, za zgodą rodziców i biskupa, zawrzeć ślub kościelny. Nie będzie on jednak wywierał skutków prawnych, jeśli nie zawarto jednocześnie małżeństwa cywilnego.

Małżeństwo

– pyta czytelniczka

Pozostało 94% artykułu