Przepis, który umożliwia orzeczenie bezwzględnego dożywocia ma obowiązywać od 1 października 2023 r. Wprowadza go ustawa z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Nowy art. 77 § 3 i 4 przewiduje możliwość orzeczenia przez sąd zakazu stosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia w przypadku wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności.
Czytaj więcej
Obrońcy w sprawach o wydanie Polaka do kraju, czyli głównie tych o zabójstwa, po wejściu w życie...
- Orzeczenie zakazu warunkowego przedterminowego zwolnienia ma na celu skuteczną ochronę społeczeństwa przed szczególnie brutalnymi przestępstwami popełnianymi przez osoby, które w przeszłości już się takich czynów dopuściły, a w ocenie sądu zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że dopuszczą się ich ponownie. Projektowane rozwiązanie powinno zatem znaleźć zastosowanie wobec najbardziej niebezpiecznych sprawców, w przypadku których zarówno względy sprawiedliwościowe, jak i prewencyjne przemawiają przeciwko warunkowemu przedterminowemu zwolnieniu. W odniesieniu do takich przypadków priorytetowe znaczenie ma aspekt eliminacyjny kary pozbawienia wolności - wskazano w uzasadnieniu projektu nowelizacji z 7 lipca 2022 r.
W ocenie Marcina Wiącka zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia jest nie tylko sprzeczny z zakazem okrutnego i nieludzkiego karania (art. 40 Konstytucji RP), ale także z utrwalonym w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka rozumieniem zakazu z art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu).
RPO wskazuje, że sama obecność w polskim systemie prawnym środka skutkującego faktycznym dożywotnim pozbawieniem wolności - bez możliwości weryfikacji postępów resocjalizacji i wpływu osadzonego na jego sytuację prawną - może być podstawą odmowy wykonania wydanych przez polskie sądy europejskiego nakazu aresztowania (ENA) oraz wniosków o ekstradycję. A niemożność samodzielnego osądzenia najcięższych przestępstw byłaby ciosem w wiarygodność i skuteczność polskiego wymiaru sprawiedliwości.
