Nie będzie można wykorzystać dowodu uzyskanego z naruszeniem kodeksu karnego

Niezależnie od motywu tej zmiany kodeksu władza będzie lepiej przygotowana na takie nagrania jak w ostatniej aferze taśmowej.

1 lipca 2015 r. wchodzi w życie uchwalona 27 września 2013 r. nowela kodeksu postępowania karnego. Z art. 168a wynika, że niedopuszczalne jest przeprowadzenie i wykorzystanie do celów postępowania karnego dowodu uzyskanego za pomocą czynu zabronionego.

Paragraf na podsłuchy

Czy to oznacza, że nagrania takie jak rozmowy byłego ministra Sławomira Nowaka z wiceministrem Andrzejem Parafianowiczem, na podstawie których prokurator generalny zapowiedział wszczęcie śledztwa, byłyby bezużyteczne, gdyby wyciekły w przyszłym roku? Wszystko wskazuje na to, że ich podsłuchiwanie wypełniało znamiona przestępstwa nielegalnego podsłuchu (z art 267 § 3 kodeksu karnego) i tak zdobyte informacje mogą być zakwalifikowane (za rok) jako bezprawny dowód.

Tymczasem ujawnione w nagraniu informacje świadczą, że mogło dojść do innego przestępstwa, a jak dowiedzieliśmy się z konferencji prasowej Andrzeja Seremeta, prokuratura będzie sprawdzać, czy do niego doszło, i ewentualnie podejmie postępowanie.

Przestępcom lżej

Art. 168a k.p.k. ustanawia nowe rozwiązanie. W uzasadnieniu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego wskazano, że ma jasno ograniczyć możliwość wprowadzania do celów postępowania karnego dowodów uzyskanych za pomocą czynu zabronionego, co ma wykluczyć instalowanie na zlecenie strony procesowej podsłuchów czy przeszukania.

Zakaz ten nie obejmie czynności operacyjno-rozpoznawczych takich służb jak policja, ABW, CBA, jeśli zostały przeprowadzone zgodnie z prawem.

– To ograniczenie może utrudnić dotarcie do prawdy, dotknie zwłaszcza zwykłego obywatela, który nie będzie mógł się posłużyć zapisem dźwięku, wizji, chcąc wykazać swoją niewinność bądź popełnienie przestępstwa przez inną osobę – wskazuje adwokat Grzegorz Kuczyński. I dodaje, że do tej pory takie dowody były dopuszczane przez sąd, który badał jego społeczną szkodliwość i oceniał, czy dowód, choć pozyskany w sposób bezprawny, może zostać uwzględniony.

– Takie nagranie jak Nowaka i Parafianowicza nie będzie dowodem, ale organy ścigania mogą za ich pomocą powziąć informacje o możliwości popełnienia przestępstwa i podjąć niezbędne czynności – uważa adwokat Zbigniew Krüger. Dodaje jednak, że jeżeli wszyscy uczestnicy rozmowy będą mogli skorzystać z prawa do odmowy składania wyjaśnień, a inni potencjalni świadkowie z prawa do odmowy zeznań (np. osoby najbliższe dla podejrzanego), ściganie tego typu przestępstw będzie w praktyce bardzo utrudnione albo wręcz uniemożliwione.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.domagalski@rp.pl

prof. Piotr ?Kruszyński, karnista ?z Uniwersytetu Warszawskiego, ?współautor noweli k.p.k.