Tymczasowe aresztowania: coraz więcej, coraz dłużej

Skuteczność wniosków o zastosowanie aresztu na etapie postępowania przygotowawczego wynosi dziś 90,46 proc. i jest najniższa od 2014 r.

Publikacja: 28.08.2019 08:20

Tymczasowe aresztowania: coraz więcej, coraz dłużej

Foto: Fotorzepa, Piotr Nowak

Rośnie liczba tymczasowych aresztowań. Takie wnioski płyną nie tylko ze statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości, ale i najnowszych raportów na ten temat. 31 grudnia 2015 r. aresztowane były 4162 osoby, 31 maja 2019 r. już 8365.

Czytaj także:

Tymczasowe aresztowanie wciąż nadużywane - raport HFPC

Karniści nie mają wątpliwości, że to efekt polityki karnej ministra Zbigniewa Ziobry. Od 2015 r., czyli od kiedy został szefem resortu, przybywa tymczasowych aresztowań.

W 2017 r. prokuratorzy wystąpili do sądu o areszt w ponad 18,7 tys. spraw. Sądy zgodziły się na ponad 17 tys. wniosków. To o blisko 40 proc. więcej niż dwa lata wcześniej. Rok 2018 był kolejnym rekordowym. Prokuratura wystąpiła z blisko 20 tys. wnioskami o areszt, a sądy zastosowały go w 17 tys. przypadków, w tym 10,5 tys. razy na etapie postępowania przygotowawczego.

Najnowsze dane Prokuratury Krajowej wskazują, że nie tylko aresztów jest więcej, ale są też coraz dłuższe. O 20 proc. wzrosła liczba aresztów trwających od pół roku do roku i o ponad 40 proc. dłuższych niż dwa lata. Ekspertów niepokoi, że wzrost nie jest wynikiem decyzji prokuratorskich, tylko odgórnych wytycznych szefa prokuratury.

– Prowadzimy coraz więcej spraw przestępczości zorganizowanej, wyłudzeń VAT, tzw. białych kołnierzyków – odpiera zarzuty prokuratura. Jak wynika z danych uzyskanych z MS, największą liczbę wniosków o zastosowanie izolacyjnego środka zapobiegawczego rejestrują sądy rejonowe w apelacjach: warszawskiej, gdańskiej, poznańskiej, lubelskiej, łódzkiej, katowickiej i wrocławskiej. W 2018 r. w sądach rejonowych apelacji warszawskiej złożono 823 takie wnioski, w gdańskiej – 1129 wniosków, katowickiej – 659 wniosków, krakowskiej – 738 wniosków, lubelskiej – 750 wniosków, łódzkiej – 768, w poznańskiej – 809, a we wrocławskiej – 801.

Swój raport na temat liczby i czasu trwania tymczasowych aresztowań przygotowała także niedawno Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

W skali całego kraju najmniej wniosków jest składanych w sądach rejonowych w apelacji rzeszowskiej, gdzie w latach 2014–2018 rocznie zarejestrowano ok. 550 wniosków. Dysproporcja w tym zakresie w porównaniu z innymi apelacjami może wynikać w pierwszej kolejności z wielkości apelacji – zauważają autorzy raportu.

Natomiast skuteczność wniosków prokuratorskich o zastosowanie tymczasowego aresztowania na etapie postępowania przygotowawczego wynosi 90,46 proc. i jest najniższa od 2014 roku.

Z danych wynika, że największa była ona w 2015 r. Zdaniem ekspertów fundacji, można to tłumaczyć przede wszystkim dużo mniejszą liczbą złożonych wtedy wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Może to sugerować, że prokuratorzy składali wnioski tylko w dobrze uzasadnionych przypadkach. Różnica pomiędzy wydanymi postanowieniami a złożonymi wnioskami wynosiła wtedy niewiele ponad tysiąc.

W 2017 r. pomimo wzrostu liczby składanych wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania nie zmalała znacząco ich skuteczność – wynosiła 91,41 proc. Tymczasem w 2018 r. znów nastąpił spadek skuteczności wniosków prokuratorskich o tymczasowe aresztowanie, któremu towarzyszył wzrost ich liczby.

Dla tymczasowego aresztowania wymagane jest również spełnienie szczególnych przesłanek (art. 258 k.p.k.). Chodzi o: uzasadnioną obawę ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, uzasadnioną obawę, że oskarżony będzie namawiał do składania fałszywych zeznań bądź wyjaśnień lub w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Na tym nie koniec.

Obawa musi mieć charakter uzasadniony. Za podstawę wystąpienia takiej przesłanki przyjmuje się np. charakter zarzucanego czynu, okoliczności towarzyszące jego popełnieniu czy wieloosobowy charakter sprawy. Najbardziej uciążliwą dla oskarżonego lub podejrzanego podstawą stosowania tymczasowego aresztowania jest zagrożenie surową karą – co najmniej osiem lat pozbawienia wolności.

Rośnie liczba tymczasowych aresztowań. Takie wnioski płyną nie tylko ze statystyk Ministerstwa Sprawiedliwości, ale i najnowszych raportów na ten temat. 31 grudnia 2015 r. aresztowane były 4162 osoby, 31 maja 2019 r. już 8365.

Czytaj także:

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona