Od grudnia rejestracja i ochrona oznaczeń geograficznych dla produktów rzemieślniczych i przemysłowych będzie możliwa wyłącznie na szczeblu unijnym. Zmiana ta ma stworzyć spójny, czytelny i skuteczniejszy system ochrony, który wzmocni pozycję lokalnych wyrobów na jednolitym rynku oraz zwiększy ich rozpoznawalność wśród konsumentów w całej Europie.
Ceramika bolesławiecka, koronka koniakowska, bursztyn gdański czy szkło z Krosna to tylko niektóre przykłady polskich produktów, które od lat stanowią wizytówkę naszych regionów. Ich unikatowość wynika nie tylko z walorów estetycznych czy jakości wykonania, lecz także z głęboko zakorzenionych tradycji i umiejętności przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Dzięki nowemu systemowi oznaczeń geograficznych takie wyroby będą objęte ochroną na poziomie całej Unii Europejskiej, co zwiększy ich prestiż i ułatwi konkurowanie z produktami z innych państw, w których ochrona ta funkcjonuje już od dawna – podkreśla Aneta Stuleblak, zastępca prezesa Urzędu Patentowego.
Czym są oznaczenia geograficzne?
Oznaczenia geograficzne to prawnie chronione nazwy, które potwierdzają, że dany produkt powstał w konkretnym regionie, miejscowości lub kraju i że jego cechy – takie jak jakość, renoma czy charakterystyczny sposób wykonania – wynikają właśnie z tego pochodzenia. Chroniona nazwa pełni funkcję swoistego „certyfikatu autentyczności”. Konsument, kupując produkt oznaczony w ten sposób, ma pewność, że wyrób powstał zgodnie z tradycyjną metodą, z zastosowaniem lokalnej wiedzy i umiejętności, a nie stanowi masowej imitacji. To mechanizm, który nie tylko buduje zaufanie kupujących, ale także wzmacnia pozycję rzemieślników i wspiera ochronę dziedzictwa kulturowego.
1 grudnia 2025 r. zacznie obowiązywać nowy unijny system ochrony oznaczeń geograficznych. W jego ramach rejestracja będzie prowadzona wyłącznie na poziomie UE, co ujednolici procedury i zapewni skuteczniejsze egzekwowanie ochrony. Oznaczenie geograficzne, w przeciwieństwie do znaku towarowego, nie służy wyróżnieniu jednego przedsiębiorcy. Podlegać mu mogą wszyscy wytwórcy działający na danym obszarze, o ile spełniają precyzyjnie określone wymagania dotyczące metod produkcji i jakości. Dzięki temu system ma charakter otwarty, a jego głównym celem jest ochrona produktu wynikającego z tradycji i specyfiki danego miejsca, a nie interesu pojedynczej firmy.
Szansa dla polskiego rzemiosła
Nowe przepisy otwierają przed polskimi twórcami duże możliwości. Wyrób objęty unijnym oznaczeniem geograficznym staje się bardziej rozpoznawalny, a jego renoma szybciej przekracza granice kraju. Teraz polskie produkty mogą znaleźć się w jednym szeregu z prestiżowymi europejskimi oznaczeniami, takimi jak włoskie szkło z Murano czy francuska porcelana z Limoges. W czasach rosnącej świadomości zakupowej, popularności „slow design” i większej potrzeby obcowania z rzeczami trwałymi, unikatowymi i wykonanymi z poszanowaniem tradycji, takie oznaczenia stają się dla producentów ważnym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej.
Ochrona na poziomie UE może przyczynić się również do ożywienia lokalnych gospodarek, wzrostu zatrudnienia w sektorach rzemieślniczych oraz zachęcić młodsze pokolenia do kontynuowania tradycyjnych profesji.
Korzyści z ochrony oznaczeń geograficznych
Dla twórców i producentów:
* wzmocnienie ochrony ich dorobku i tradycyjnych technik,
* większa rozpoznawalność na rynku europejskim,
* możliwość promocji wyrobów jako produktów o prawnie potwierdzonym pochodzeniu.
Dla konsumentów:
* pewność autentyczności i wysokiej jakości produktu,
* możliwość świadomego wyboru i wsparcia lokalnych rzemieślników,
* udział w ochronie tradycji i regionalnego dziedzictwa kulturowego,
* dostęp do wyrobów, za którymi stoi historia konkretnego miejsca i ludzi,
* łatwiejsze odróżnienie oryginałów od imitacji.
OPINIA EKSPERTA
dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska prezes Urzędu Patentowego
Produkty z oznaczaniem geograficznym to historia o ludziach i miejscach, które tworzą dziedzictwo Polski. Tu tradycja spotyka się z nowoczesnością, dając konsumentom gwarancję autentyczności i jakości, a twórcom ochronę ich dorobku. Jako Urząd Patentowy chronimy, wspieramy i kibicujemy polskiemu rzemiosłu w drodze do osiągania rozpoznawalności na europejskiej arenie.
