Karol Nawrocki prezydentem nawet bez uchwały Sądu Najwyższego. Eksperci przecinają spekulacje

Karol Nawrocki może objąć urząd prezydenta nawet bez uchwały Sądu Najwyższego stwierdzającej ważność wyborów – twierdzą eksperci. Kluczem jest domniemanie ważności wyborów, które obalić może dopiero orzeczenie o ich nieważności.

Publikacja: 21.06.2025 09:19

Prezydent elekt Karol Nawrocki (C)  na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Narodowego w Pałacu Prezydenc

Prezydent elekt Karol Nawrocki (C) na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Narodowego w Pałacu Prezydenckim w Warszawie

Foto: PAP/Piotr Nowak

- Na prezydenta RP został wybrany Karol Tadeusz Nawrocki – od wypowiedzenia tych słów przez Sylwestra Marciniaka, przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej minęło już kilkanaście dni, a sytuacja wokół wyniku wyborów jest bardzo napięta. Mało tego w ostatnich dniach temperatura sporu rośnie podgrzewana przez część polityków i prawników. Niezwykle aktywny w tym kontekście jest świeżo upieczony członek Platformy Obywatelskiej poseł Roman Giertych, który mówi o fałszerstwach wyborczych i domaga się ponownego przeliczenia głosów.

Czytaj więcej

Minął termin. W SN tysiące protestów wyborczych, a będzie więcej

Czy wyniki wyborów prezydenckich są ważne? Dziesiątki tysięcy protestów wyborczych w Sądzie Najwyższym

Apel w tej sprawie wystosował też premier Donald Tusk. Wezwał instytucje odpowiedzialne za kontrolę, przebieg i uznanie legalności wyborów o rzetelną ocenę wszystkich sygnałów o nieprawidłowościach czy ryzykach fałszu. Trwa bowiem procedura rozpatrywania protestów przeciwko ważności wyborów, których jest wyjątkowo dużo. Do środy do Sądu Najwyższego wpłynęło, głównie pocztą, około 30 tys. pism z protestami, a rzecznik SN Aleksander Stępkowski przewiduje, że liczba ta może wzrosnąć do 50 tys. 

A wątpliwości dotyczących sposobu przeliczania głosów i zapisów w protokołach wyborczych pojawia się niemało. O możliwości takich błędów informowały media, wskazując, że w niektórych komisjach wyborczych wyniki obu kandydatów mogły zostać zamienione miejscami. Co istotne do ponownego przeliczenia głosów dojdzie w co najmniej 13 komisjach obwodowych. Postanowienie takie podczas rozpatrywania protestu wyborczego podjęła Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.

To bowiem ta izba zgodnie z ustawą o SN zajmuje się rozstrzyganiem protestów wyborców oraz wydaje orzeczenie w sprawie ważności wyborów. Na rozpoznanie wszystkich protestów i wydanie uchwały w tej ostatniej sprawie SN ma czas do 2 lipca.

Czytaj więcej

Prof. Safjan o zaprzysiężeniu Karola Nawrockiego: Precyzuję stanowisko

Kto orzeknie o ważności wyborów? Adam Bodnar chce wyłączyć Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych

Nasilają się jednak wątpliwości dotyczące legalności orzekania tej Izby w sprawach wyborczych. Przyczyną tego jest kwestionowany status sędziów zasiadających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej. Wszyscy bowiem zostali powołani na swoje stanowiska na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa wybranej przez Sejm.

W ostatnich dniach prokurator generalny Adam Bodnar, który jest uczestnikiem postępowań w sprawach wyborczych przed SN, oświadczył, że orzeczenia wydawane przez sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej nie będą mogły zostać uznane za podjęte w sposób niezależny i bezstronny. Bodnar domaga się też wyłączenia wszystkich tych sędziów od rozpatrywania protestów wyborczych i przekazania tych spraw do Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

W podobnym tonie wypowiada się prof. Marek Safjan, były prezes Trybunału Konstytucyjnego. Na antenie TVP stwierdził ostatnio, że nie ma podstawy do tego, żeby przyjmować zaprzysiężenie prezydenta w sytuacji, w której nie ma stwierdzenia ważności wyborów przez ważnie ukonstytuowany organ Sądu Najwyższego. Kilka miesięcy temu twierdził jednak inaczej. - Nie jest tak, że wobec niepewności statusu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nowo wybrany prezydent nie będzie mógł podjąć swoich funkcji – mówił w styczniu prof. Safjan.

Czytaj więcej

Donald Tusk pytany o wybory prezydenckie. Wyjął konstytucję, zacytował jeden z artykułów

Karol Nawrocki prezydentem? Wyniki wyborów są ważne dopóki Sąd Najwyższy nie orzeknie inaczej

Z poglądem byłego prezesa TK nie zgadza się w pełni prof. Piotr Uziębło z Uniwersytetu Gdańskiego. Konstytucjonalista przyznaje, że status Izby Kontroli Nadzwyczajnej jest skutecznie kwestionowany chociażby przed TSUE czy Trybunałem w Strasburgu, a jej orzeczenie w sprawie wyborów może być dotknięte nieważnością.

– Nie oznacza to jednak, że nowy prezydent nie będzie mógł zostać zaprzysiężony. Kluczowe znaczenie będzie miała tu bowiem kwestia domniemania ważności wyborów prezydenckich, a w tej sprawie konstytucja nie jest jednoznaczna. Bardziej precyzyjne są przepisy kodeksu wyborczego, które wymagają stwierdzenia ważności wyborów w określonym terminie następującym przed zaprzysiężeniem prezydenta. Pytanie tylko, czy jest to zgodne z konstytucją? W mojej ocenie domniemanie ważności wyborów prezydenckich istnieje. Zakładamy przecież, że wszystkie procedury w państwie odbywają się zgodnie z prawem. Jeśli chcemy obalić to założenie, to powinno zostać to stwierdzone we właściwej procedurze – twierdzi prof. Uziębło.

Opinia
prof. Jacek Zaleśny, konstytucjonalista Uniwersytet Warszawski

Postępowanie dotyczące stwierdzania ważności wyborów i postępowanie dotyczące objęcia urzędu prezydenta to dwie odrębne procedury, prowadzone niezależnie od siebie i umocowane odrębnie. Marszałek Sejmu ma obowiązek odebrać przysięgę od nowo wybranego prezydenta z końcem kończącej się kadencji odchodzącej głowy państwa. Oznacza to, że nawet bez uchwały Sądu Najwyższego o ważności wyborów marszałek Sejmu jest zobowiązany do zwołania Zgromadzenia Narodowego i zaprzysiężenia nowego prezydenta. Obowiązuje bowiem domniemanie ważności wyborów prezydenckich. Obalić to domniemanie może jedynie uchwała Sądu Najwyższego, wydana po rozpatrzeniu protestów wyborczych, stwierdzająca nieważność wyborów prezydenckich. Co ważne marszałek Sejmu nie ma kompetencji do kontrolowania aktów Sądu Najwyższego, czyli nie może podważać uchwały Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN dotyczącej ważności wyborów.

Jego zdaniem nie ma obecnie żadnych formalnych przeszkód, które uniemożliwiłyby Karolowi Nawrockiemu objęcie urzędu prezydenta RP. - Jednak to od marszałka Sejmu będzie ostatecznie zależało, czy do tego objęcia urzędu rzeczywiście dojdzie. Jeśli uznajemy, że orzeczenie Izby Kontroli Nadzwyczajnej nie jest wiążące, bo nie jest orzeczeniem Sądu Najwyższego, to można oprzeć się na sprawozdaniu PKW, które wskazuje, że nieprawidłowości pojawiające się w procesie wyborczym nie zaburzyły ostatecznego rezultatu wyborów - zaznacza ekspert.

Pytanie zatem, co zrobi marszałek Sejmu, który jest zobowiązany do zwołania Zgromadzenia Narodowego i odebrania przysięgi od nowego prezydenta? Odpowiedzi Szymon Hołownia udzielił przed tygodniem mówiąc, że obowiązuje domniemanie ważności wyboru prezydenta i jeżeli nie dojdzie do stwierdzenia nieważności wyborów prezydenckich przez SN, to zwoła on Zgromadzenie Narodowe. Termin na to ma do 6 sierpnia, wtedy bowiem kończy się kadencja Andrzeja Dudy.

Czytaj więcej

Czarny scenariusz po wyborach. Kryzys konstytucyjny się pogłębi. Co jeszcze nas czeka?

- Na prezydenta RP został wybrany Karol Tadeusz Nawrocki – od wypowiedzenia tych słów przez Sylwestra Marciniaka, przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej minęło już kilkanaście dni, a sytuacja wokół wyniku wyborów jest bardzo napięta. Mało tego w ostatnich dniach temperatura sporu rośnie podgrzewana przez część polityków i prawników. Niezwykle aktywny w tym kontekście jest świeżo upieczony członek Platformy Obywatelskiej poseł Roman Giertych, który mówi o fałszerstwach wyborczych i domaga się ponownego przeliczenia głosów.

Pozostało jeszcze 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Zwolnienie z pracy za krytykę LGBTQ i feministek? Zapadł ważny wyrok
Prawo drogowe
Nowy znak drogowy i zmiany w oznakowaniu przejść dla pieszych. Co muszą wiedzieć kierowcy?
Praca, Emerytury i renty
Część seniorów dostanie w lipcu dwa przelewy. Zasady wypłaty renty wdowiej
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w wypłatach 800 plus w czerwcu. Od lipca nowy termin
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w zasadach przyznawania i wypłaty zasiłku pogrzebowego