Zasady podlegania rolniczemu ubezpieczeniu w tym zakresie zmodyfikowała ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2014 r., poz. 1831). Dzięki niej z początkiem 2015 r. gospodarze zyskali możliwość dorabiania na zlecenie albo jako członkowie rad nadzorczych bez ryzyka, że wypadną z ubezpieczenia w KRUS. Muszą jednak spełnić podstawowy warunek – zarobki z oskładkowanej pracy nie mogą przekroczyć w rozliczeniu miesięcznym określonego limitu.
Do końca 2016 r. tą granicą była połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę. W ubiegłym roku rolnik mógł więc dorobić poza gospodarką 925 zł brutto miesięcznie. Ustawą z 21 października 2016 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 16 grudnia, poz. 2043) limit ten został jednak podwyższony do równowartości minimalnego wynagrodzenia. Ponieważ od stycznia 2017 r. kwota tej płacy wzrasta do 2000 zł, granica zarobków podniesie się od przyszłego roku aż o 1075 zł.
Dwa warunki do spełnienia
Co do zasady ubezpieczenie społeczne w ZUS ma pierwszeństwo przed tym w KRUS. Jednak art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje, że rolnik lub domownik nadal może podlegać ubezpieczeniu społecznemu w KRUS, mimo objęcia go ubezpieczeniem społecznym w ZUS, jeśli tytułem do tych ubezpieczeń jest praca na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo też pełnienie funkcji w radzie nadzorczej. Prawo to przysługuje osobom, które:
- podlegały ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia wykonywania wymienionych umów lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej,
- nie przekroczyły w rozliczeniu miesięcznym kwoty przychodu osiąganego z tych tytułów, odpowiadającej stawce minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w danym okresie.
Taka osoba może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia społecznego rolników, składając w KRUS oświadczenie w tej sprawie. Ubezpieczenie to ustaje jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym oświadczenie o odstąpieniu od ubezpieczenia zostało złożone w Kasie.
Zagadkowa definicja
Na początku obowiązywania tej zmiany nie było pewności, jak rozumieć wskazany limit, przepis jest bowiem nieprecyzyjny. W całej ustawie o systemie rolniczych ubezpieczeń nie ma definicji, jak rozumieć sformułowanie „w rozliczeniu miesięcznym". Nie wiadomo, czy należy to traktować analogicznie jak ZUS-owską zasadę „w przeliczeniu na okres miesiąca". Często zdarza się przecież, że zleceniobiorcy otrzymują jednorazową, zbiorczą wypłatę po wykonaniu usługi nawet po kilku miesiącach. Są też firmy, które ze zleceniobiorcami rozliczają się cyklicznie, ale rzadziej niż raz na miesiąc. KRUS w odpowiedzi na pytanie Redakcji w sprawie skumulowanych wypłat uznał, że ważna jest wówczas wysokość wynagrodzenia w przeliczeniu na liczbę miesięcy trwania umowy.
Ten problem w części sam się rozwiąże od stycznia 2017 r. Od tego dnia wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej na dłużej niż miesiąc trzeba wypłacać z miesięczną częstotliwością. Kumulacja wypłat nie jest możliwa. Dotyczy to jednak wynagrodzenia naliczonego przy uwzględnieniu minimalnej stawki godzinowej, która w 2017 r. będzie wynosiła 13 zł. Problem może powstać, gdy resztę wynagrodzenia zleceniobiorca otrzyma później, jako skumulowaną wypłatę za kilka miesięcy. Z pytaniem, czy w takim przypadku będzie można tę formę wyrównania przeliczyć na liczbę miesięcy trwania umowy, zwróciliśmy się do KRUS. Uzyskaną odpowiedź niezwłocznie opublikujemy.
Zgłaszać trzeba na bieżąco
Fakt podjęcia aktywności jako zleceniobiorca czy członek rady nadzorczej należy zgłaszać w KRUS na bieżąco. Może to bowiem mieć wpływ na prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego zainteresowanego, jak i członków jego rodziny zgłoszonych przez niego do tego ubezpieczenia. Rolnicy i domownicy w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przy jednoczesnym podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w ZUS, nie mają ponadto możliwości korzystania z prawa do finansowania ze środków budżetu państwa składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.
