RPO otrzymuje skargi od rolników, którzy dodatkowo podejmowali się wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia.
Chodzi o to, że w świetle przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązek ubezpieczenia społecznego rodzi każda umowa zlecenia bez względu na czas jej wykonywania, a także bez względu na wysokość dochodu uzyskanego z tytułu jej wykonania. W związku z tym objęcie ubezpieczeniem z tytułu zawarcia umowy zlecenia oznacza wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników, ponieważ ubezpieczenie z tytułu umowy zlecenia w systemie powszechnym ma pierwszeństwo przed ubezpieczeniem społecznym rolników.
W skargach rolnicy podnoszą, że podleganie ubezpieczeniu z tytułu tych krótkich, okazjonalnych umów nie zapewnia bezpieczeństwa socjalnego na poziomie gwarantowanym z ubezpieczenia społecznego rolników.
Ponadto od 9 stycznia 2009 r. okresy pracy na podstawie umowy zlecenia nie mogą być zaliczane do stażu rolniczego, wymaganego do uzyskania prawa do emerytury rolniczej. Dla rolników urodzonych po 1948 r., którzy posiadają w stażu okresy ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia oznacza to odroczenie momentu przejścia na emeryturę (brak wymaganego stażu rolniczego) lub brak prawa do emerytury rolniczej (gdy brak 25 lat ubezpieczenia wyłącznie rolniczego).
W opinii Rzecznika trzeba skorygować obowiązujące przepisy w taki sposób, aby umożliwić rolnikom pozostanie w ubezpieczeniu rolniczym w przypadkach zawierania przez nich krótkotrwałych umów zlecenia. Potrzebne jest także określenie poziomu dochodu z tytułu wykonywania takiej umowy, którego przekroczenie stanowić będzie przesłankę wyłączenia z podlegania ubezpieczeniu rolniczemu.
