Rząd przyznał się do naruszenia konwencji w sprawie mężczyzny, który cierpi na schizofrenię i od 19 lat przebywa wbrew swojej woli w domu pomocy społecznej.

W swojej skardze mężczyzna wskazał, że umieszczenie go w placówce było bezprawnym pozbawieniem wolności. Ponadto skarżący podniósł zarzut, że przez 9 lat, gdy był ubezwłasnowolniony całkowicie, nie mógł zwrócić się do sądu o zwolnienie z ośrodka.

W złożonym oświadczeniu rząd przyznał, że pozbawienie wolności skarżącego stanowiło naruszenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz że mężczyzna nie mógł w trakcie okresu całkowitego ubezwłasnowolnienia skorzystać ze środków prawnych, dzięki którym decyzja o skierowaniu do domu opieki społecznej mogłaby zostać uznana za niezgodną z prawem. Ponadto rząd zadeklarował zapłatę mężczyźnie ad20 tysięcy zł w ramach zadośćuczynienia.

Sprawa była prowadzona w ramach Programu Spraw Precedensowych HFPC. Fundacja reprezentowała skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem.

To kolejna sprawa dotycząca umieszczenia osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie w DPS, która toczyła się przed Trybunałem w Strasburgu i była w nią zaangażowana HFPC. W 2012 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie kolejnego mężczyzny. Uznał wówczas, że umieszczenie mężczyzny w domu pomocy społecznej oraz pozbawienie go środków prawnych umożliwiających kontrolę legalności dalszego pobytu w zakładzie naruszało art. 5 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do ochrony wolności osobistej).

W czerwcu 2016 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że te przepisy są także niezgodne z Konstytucją.

W połowie września 2017 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt zmiany ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, wykonujący wspomniane wyroki ETPC i TK. Nowelizacja dotyczy możliwości zwrócenia się do sądu przez osobę skierowaną przymusowo do domu pomocy społecznej – nawet całkowicie ubezwłasnowolnionej – o kontrolę zasadności jej pobytu w placówce.

„Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest szansą na to, że do ETPC nie będą już trafiały sprawy podobne do historii ww. historii. Liczymy na to, że powstanie efektywny mechanizm, na mocy którego osoby ubezwłasnowolnione całkowicie będą mogły sądownie zmienić decyzję o ich umieszczeniu w domu pomocy społecznej. Wnioskujemy o zmianę tych regulacji od kilku lat" – powiedziała adw. Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.