Prof. Marek Safjan: sytuacja jest jasna, prokuratorem krajowym jest Dariusz Korneluk

Sytuacja jest jednoznaczna. Prokuratorem krajowym jest Dariusz Korneluk, a każde twierdzenie przeciwne nie znajduje uzasadnienia – mówi prof. Marek Safjan, były prezes TK i były sędzia TSUE.

Aktualizacja: 01.10.2024 09:56 Publikacja: 01.10.2024 04:35

Marek Safjan

Marek Safjan

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

Sąd Najwyższy orzekł w piątek, że przywrócenie do służby prok. Dariusza Barskiego i powołanie go na prokuratora krajowego w 2022 r. było skuteczne. Czy oznacza to, że ciągnący się od miesięcy spór o władzę w prokuraturze może się właśnie zakończyć?

Nie sądzę, żeby ten spór mógł się teraz zakończyć. Decyzja z piątku, nawet jeśli uznamy ją za skuteczną, nie oznacza, że obecny prokurator krajowy Dariusz Korneluk zostaje odwołany ze swojego stanowiska, a wszelkie decyzje przez niego podjęte były nielegalne. Pamiętajmy, że uchwała ta została podjęta w toku postępowania karnego przed sądem rejonowym i w zasadzie bezpośrednie znaczenie ma tylko dla tego postępowania. Rozstrzygnięcie to nie ustanawia natomiast nowej reguły prawnej.

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy orzekł ws. prokuratora krajowego. Prawny chaos się pogłębia

Jak zatem po tej uchwale zachować ma się gdański sąd, który zadał pytanie prawne w tej sprawie i inne sądy?

Zgodnie z prawem europejskim sądy niższych instancji nie są zobowiązane do respektowania decyzji sądów wyższych instancji jeżeli uznają, że są one wyraźnie sprzeczne z orzecznictwem unijnym lub treścią prawa europejskiego. Tak jest właśnie w tej sprawie. Uważam, że sąd pytający nie powinien stosować się do tego orzeczenia ze względu na wadliwość jego podjęcia w nieprawidłowym składzie. A przecież ta sprawa ma ogromny wymiar społeczny i prawny, wobec tego powinna zostać rozpoznana przez skład sędziowski, który nie budzi żadnych wątpliwości.

Kto w świetle tej uchwały powinien zajmować fotel prokuratora krajowego? Dariusz Korneluk czy jednak Dariusz Barski?

Nie mam wątpliwości, że prokuratorem krajowym był i jest Dariusz Korneluk. Piątkowa uchwała niczego w tej kwestii nie zmienia, bowiem dotyczy ona interpretacji przepisu, który miał charakter przepisu przejściowego i jako nieobowiązujący nie stwarzał podstawy do przywrócenia pana Barskiego do czynnej funkcji prokuratora. Piątkowa uchwała nie dotyczyła zaś decyzji o powołaniu Dariusza Korneluka na obecnego prokuratora krajowego.

Uchwałę SN jeszcze w piątek skomentował minister sprawiedliwości Adam Bodnar. Jego zdaniem stanowisko trzech tzw. neosędziów nie jest uchwałą SN i nie jest wiążące. Co pan o tym sądzi?

Nie mam wątpliwości, że trzech sędziów, którzy podjęli tę uchwałę, zostało powołanych do SN na podstawie rekomendacji Krajowej Rady Sądownictwa, która jest organem ustanowionym niezgodnie z konstytucją i jej obecny skład nie zapewnia respektowania standardów powołania niezależnych i bezstronnych sędziów przyjętych w orzecznictwie europejskim. Wymienię tu chociażby wyroki ETPC: Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce, Wałęsa przeciwko Polsce, czy Xero Flor przeciwko Polsce, a także wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r. A.K. przeciwko KRS.

Czytaj więcej

Pietryga: Dariusz Barski i nieuznany wyrok. Demokracja walcząca przeszła od słów do czynów

Czy taka argumentacja nie prowadzi do sytuacji, w której każdy obywatel niezadowolony z wyroku sądu wydanego przez tzw. neosędziego może wstać i powiedzieć, że to orzeczenie nie jest wiążące?

Rzeczywiście żyjemy w stanie niepewności prawnej ujawniającej się wyraźnie w przypadkach orzeczeń wydanych przez tzw. neosędziów. Odpowiedzialnymi za to są ci, którzy blokują przywrócenie w Polsce standardów zgodnych z konstytucją i prawem europejskim. Każdy, w przypadku kiedy ma wątpliwości dotyczące prawidłowości powołania sędziego, a w konsekwencji nie ma zaufania do jego bezstronności i niezależności, może złożyć wniosek o przeprowadzenie tzw. testu bezstronności sędziego i jego wyłączenie. Ewentualne orzeczenie wydane przez tzw. neosędziów będzie mogło zostać w przyszłości wzruszone.

Dariusz Barski w liście do Adama Bodnara zaapelował o podjęcie niezwłocznych i koniecznych działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, w szczególności umożliwienie mu wypełniania funkcji prokuratora krajowego. Co powinien zrobić Adam Bodnar w tej sprawie?

Sytuacja jest moim zdaniem jednoznaczna. Prokuratorem krajowym jest pan Dariusz Korneluk, a każde twierdzenie przeciwne nie znajduje uzasadnienia. Minister sprawiedliwości-prokurator generalny powinien działać w granicach istniejących podstaw prawnych. Taką podstawą nie jest na pewno piątkowa uchwała. Nie ma też żadnej decyzji, która odwoływałaby prok. Korneluka ze stanowiska prokuratora krajowego. Działania takie jak apel prokuratora Barskiego odbieram jako destabilizujące sytuację w państwie. Są one szalenie niebezpieczne i ryzykowne.

Czytaj więcej

Mimo wyroku SN Barski nie został wpuszczony do siedziby Prokuratury Krajowej

Jak zatem powinien na ten apel zareagować minister Bodnar?

Powinien odpowiedzieć, że nie ma żadnych podstaw, aby żądania pana Barskiego zrealizować. Prokurator Barski stracił swoje stanowisko, jeżeli w ogóle je kiedykolwiek zajmował. Nie nastąpiła w tej sprawie żadna zmiana.

Co mają zrobić zwykli prokuratorzy? Czy powinni uznawać uchwałę Sądu Najwyższego za wiążącą i ją w praktyce stosować? Czy ignorowanie tej uchwały nie narazi prokuratorów na odpowiedzialność dyscyplinarną w przyszłości?

Jak już wskazałem, mamy sytuację jasną. Prokuratorzy nie powinni mieć wątpliwości, że decyzje, także te kadrowe, podejmowane przez prokuratora krajowego Dariusza Korneluka są ważne.

Czytaj więcej

Spór o prokuratora krajowego. Prezydent Andrzej Duda włącza się do gry

Sąd Najwyższy orzekł w piątek, że przywrócenie do służby prok. Dariusza Barskiego i powołanie go na prokuratora krajowego w 2022 r. było skuteczne. Czy oznacza to, że ciągnący się od miesięcy spór o władzę w prokuraturze może się właśnie zakończyć?

Nie sądzę, żeby ten spór mógł się teraz zakończyć. Decyzja z piątku, nawet jeśli uznamy ją za skuteczną, nie oznacza, że obecny prokurator krajowy Dariusz Korneluk zostaje odwołany ze swojego stanowiska, a wszelkie decyzje przez niego podjęte były nielegalne. Pamiętajmy, że uchwała ta została podjęta w toku postępowania karnego przed sądem rejonowym i w zasadzie bezpośrednie znaczenie ma tylko dla tego postępowania. Rozstrzygnięcie to nie ustanawia natomiast nowej reguły prawnej.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Prawnicy
Komisja Wenecka wydała opinie o zmianach w polskim wymiarze sprawiedliwości
Materiał Promocyjny
Bolączki inwestorów – od kadr po zamówienia
Podatki
Spłacasz kredyt rodziców albo męża? Nie skorzystasz z ulgi w PIT