Podniesienie wieku emerytalnego dobre dla wszystkich

W tym miesiącu do konsultacji społecznych trafi projekt ustawy przewidujący podniesienie wieku emerytalnego do 67 lat dla kobiet i mężczyzn. Będzie to prawdziwy test dla rządu. Dłuższa praca to najważniejszy, najodważniejszy, najbardziej konkretny i dotykający żywotnych interesów wielu wyborców projekt, jaki zgłosił w exposé premier Donald Tusk. Jeśli rządowi nie uda się go obronić i przeforsować w Sejmie, polegną także pozostałe zmiany. A te są o wiele bardziej zachowawcze, czasem wręcz markowane. Zamiast reform zostaną nam wtedy wyłącznie wyższe podatki i składki do ZUS. Te rząd wprowadzi na pewno. Wczoraj premier zapowiedział, że składka rentowa wzrośnie od lutego, a nie – jak wcześniej zakładano – od marca.

Papierowe reformy

Głębsza refleksja nad zapowiedziami premiera każe postawić wniosek, że rząd nie chce się specjalnie narażać żadnej dobrze reprezentowanej i silnej grupie. Tak jest w przypadku mundurowych, rolników, górników, urzędników czy nauczycieli. Pierwsi, poza nowo zatrudnionymi, zachowują prawo do odejścia na emeryturę po 15 latach służby, drudzy zapłacą na razie niewielką kwotę za swoje leczenie do NFZ, dalej będą przechodzić na emerytury w obniżonym wieku, a dopiero w bliżej nieokreślonej przyszłości zapłacą wyższe składki do KRUS. Górnicy zachowują swój supersystem emerytalny, urzędnicy posady, a nauczyciele podwyżki i superprzywileje z Karty nauczyciela.

Także inne zapowiedzi premiera brzmią groźniej, niż wyglądają w rzeczywistości. Twórcy, artyści i dziennikarze mają stracić ulgę podatkową w postaci 50-proc. kosztów uzyskania przychodu. Tyle że ma to dotyczyć jedynie zarabiających ponad 85 tys. zł rocznie. A takich osób jest bardzo niewiele, co więcej, to właśnie ulga w PIT chroni je przed drugim progiem podatkowym. Nie inaczej jest z becikowym. Oficjalnie ma ono trafić do mniej zamożnych, ale osób z dochodami rozliczającymi się podatkiem 32 proc. jest niespełna 2 proc. Becikowe więc będzie wypłacane niemal bez zmian.

Zanim obudzą się upiory

Wyższy wiek emerytalny jest więc jedyną "pełną" reformą. Można oczywiście namawiać rząd, aby wydłużał go szybciej, ale decyzja o tym, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni będą odchodzić z rynku pracy, mając 67 lat, oraz że start reformy będzie miał miejsce już od 2013 roku, budzi uznanie. Wcześniej w debacie publicznej pojawiały się propozycje, aby po pierwsze zrównać jedynie wiek dla obojga płci do 65 lat, a zacząć cały proces później.

Rząd zapowiada, że już w styczniu zostanie uchwalona odpowiednia ustawa. Zanim obudzą się pojone stereotypami upiory, które wyć będą w czasie trwania debaty na temat dramatycznych skutków tego ruchu (uruchamia je już Jarosław Kaczyński, w ślad za nim może pójść Ruch Palikota czy SLD), warto przyjrzeć się na chłodno temu, co wydarzyło się na rynku pracy w ciągu ostatnich trzech lat.

Dlaczego akurat wtedy? Bo to okres, w którym faktyczny wiek emerytalny, czyli rzeczywisty moment odejścia z rynku pracy, został już podniesiony. I to sporo. W przypadku kobiet aż o trzy lata. Stało się tak za sprawą likwidacji od stycznia 2009 roku większości przywilejów pozwalających stosunkowo młodym osobom masowo przechodzić na wcześniejsze emerytury.

Wszystkie dane: wskaźnik zatrudnienia starszych osób, to ile z nich jest bezrobotnych, ile osób ucieka na świadczenia z rynku pracy, a także zahamowanie tempa wzrostu wydatków na ten cel i kondycja finansowa ZUS każą postawić jedną tezę: dłuższa praca pomaga nie tylko gospodarce i wypłacalności systemu emerytalnego, ale również starszym osobom. Są aktywniejsze, mogą liczyć na wyższą emeryturę, czują się potrzebniejsze, ich pracodawcy – wiedząc, że nie uciekną zaraz z firmy – awansują je i w nie inwestują.

Co mówią liczby

Jako dowód rzut oka na najnowsze dane GUS. Na początek wskaźnik aktywności zawodowej, który opisuje, ile osób w danej grupie pracuje i szuka zatrudnienia. W III kwartale 2008 r., czyli tuż przed wygaszeniem powszechnych przywilejów emerytalnych oraz zdecydowanym ograniczeniu liczby osób uprawnionych do odchodzenia z rynku pracy ze względu na tzw. szkodliwe warunki pracy (tzw. pomostówki), wskaźnik ten wynosił dla osób w wieku 55–64 lata – 33,6 proc. Oznacza to, że reszta osób w tym wieku była już nieaktywna – ani nie pracowała, ani pracy nie szukała. A nie chodzi tu o staruszków, ale osoby stosunkowo młode. W III kwartale tego roku wskaźnik ten wynosi już 40,3 proc. To fenomenalna różnica. W ciągu zaledwie trzech lat poprawa o blisko 7 punktów procentowych. Dla porównania: w tym czasie ten wskaźnik dla osób w wieku 35 – 44 lat zmalał z 87,8 proc. do 87,6 proc.

Idźmy dalej. Ile osób w wieku 55 – 64 lata pracuje? Trzy lata temu wskaźnik zatrudnienia tych osób wynosił zaledwie 32 proc. Dzisiaj jest ich 37,7 proc. Także tutaj fenomen. We wszystkich pozostałych grupach wiekowych notujemy pogorszenie.