Zasiłek pogrzebowy można uzyskać przez rok od pogrzebu

Zasiłek pogrzebowy przysługuje przede wszystkim w razie śmierci:

- ubezpieczonego lub członka jego rodziny,

- osoby pobierającej emeryturę lub rentę albo członka jej rodziny,

- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, ale spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania.

Zasady, na których przysługuje to świadczenie, reguluje ustawa z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Zasiłek pogrzebowy może uzyskać osoba, która pokryła koszty pogrzebu. Na ogół jest to ktoś z bliskiej rodziny zmarłego. Prawo do zasiłku może mieć jednak również osoba zupełnie obca dla zmarłego, a nawet pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat lub kościół, jeśli sfinansowali pogrzeb zmarłego.

Jeśli koszty pochówku pokrył ktoś z bliskiej rodziny zmarłego, zasiłek przysługuje mu w ryczałtowej wysokości (obecnie 4000 zł). W pozostałych przypadkach ZUS zwraca rzeczywiście poniesione koszty pogrzebu, nie więcej jednak niż wspomniany ryczałt.

Zachować termin

Jeszcze nie tak dawno (przed 22 maja 2009) wniosek o przyznanie zasiłku pogrzebowego był ustalony niezwykle sztywno, tj. 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której przysługiwał. Jeśli ktoś się spóźnił, to bez względu na powód zasiłek mu przepadał. Regulacja ta była powszechnie krytykowana jako zbyt rygorystyczna. Dlatego ustawodawca nieco „poluzował”.

Od 22 maja 2009  wszedł w życie art. 81 ust. 2 ustawy emerytalnej. Na jego podstawie możliwość otrzymania zasiłku pogrzebowego uzyskały wtedy osoby, które nie mogły złożyć wniosku o wypłatę w zwykłym terminie ze względu na późne odnalezienie zwłok lub zidentyfikowanie osoby zmarłej. Termin na zgłoszenie tego wniosku wynosił dla nich 12 miesięcy od dnia sporządzeniu aktu zgonu.

Wyrok Trybunału 28 października 2010, a więc już po wejściu w życie art. 81 ust. 2 ustawy emerytalnej, ale zgodnie z poprzednim stanem prawnym, zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego (P.25/09, DzU z 2010 r. nr 205, poz. 1365).

Trybunał stwierdził wówczas, że art. 81 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 22 maja 2009 jest niezgodny z Konstytucją RP w zakresie, w jakim nie przewiduje innego zdarzenia, od którego rozpoczyna się bieg terminu na złożenie wniosku o zasiłek pogrzebowy, niż dzień śmierci osoby, po której świadczenie przysługuje. Uznał, że nie można pozbawiać prawa do zasiłku pogrzebowego osób, które z przyczyn od siebie niezależnych dokonały odpowiednich czynności pogrzebowych po tym terminie.

Jednocześnie TK odniósł się pozytywnie do nowelizacji przepisów obowiązującej od 22 maja 2009. Zaznaczył jednak, że nie obejmuje ona innych nietypowych przypadków, w których niedotrzymanie terminu zgłoszenia wniosku o zasiłek pogrzebowy nastąpiło bez winy wnioskodawcy.

Więcej czasu na wniosek

Naprzeciw tym oczekiwaniom TK wyszła ustawa z 28 lipca 2011 o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 187, poz. 1112). Wprowadziła m.in. możliwość zgłoszenia wniosku o zasiłek pogrzebowy po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek ten przysługuje, również wtedy, gdy zgłoszenie wniosku w tym czasie nie było możliwe z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej do zasiłku.

Znowelizowany art. 81 ust. 2 ustawy emerytalnej przewiduje ponadto, że we wszystkich przypadkach zgłoszenia wniosku o zasiłek pogrzebowy po upływie 12 miesięcy od dnia zgonu prawo do tego świadczenia wygasa dopiero po 12 miesiącach od dnia pogrzebu (a nie jak dotychczas od dnia sporządzeniu aktu zgonu).

Osoba ubiegająca się o zasiłek musi jednak udowodnić przed ZUS brak możliwości zgłoszenia wniosku w podstawowym terminie, przedkładając odpowiedni dokument. Może to być zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy, który będzie potwierdzał, że zaszły okoliczności lub przyczyny, które uniemożliwiły terminowe zgłoszenie tego wniosku.

Przykład

Tomasz G. zmarł poza granicami Polski 30 sierpnia 2010. Informacja o jego śmierci została przekazana przez konsulat kraju, w którym ostatnio zamieszkiwał dopiero na początku października 2011.