Emerytury: od 2013 wiek emerytalny coraz później

Zmiany dotyczą kobiet urodzonych po 31 grudnia 1952 r. i mężczyzna z datą urodzenia po 31 grudnia 1947 r., czyli tych, którzy przed 1 stycznia 2013 r. nie osiągnęli jeszcze dotychczasowego wieku emerytalnego, wynoszącego odpowiednio 60 i 65 lat.

Stopniowa reforma

Osoby, które będą obchodziły urodziny w kolejnych kwartałach, będą miały coraz wyższy wiek emerytalny. Przykładowo, kobiety urodzone między 1 stycznia a 31 marca 1953 r. i mężczyźni urodzeni w tym samym okresie 1948 r. będą mieli podniesiony wiek emerytalny o jeden miesiąc. Urodzeni w następnych kwartałach będą musieli popracować o kolejne miesiące dłużej.

W podwyższonym wieku 67 lat na emeryturę przejdą dopiero kobiety urodzone po 30 września 1973 r. i mężczyźni urodzeni po 30 września 1953. Czyli kobiety w momencie wejścia nowych przepisów w życie mają 39 lat, a mężczyźni 59 lat.

Dla osób, które będą chciały zrezygnować z pracy przed osiągnięciem nowego podwyższonego wieku emerytalnego, ustawodawca przewidział tzw. emerytury częściowe. Uprawnieni będą do nich głównie mężczyźni, którzy ukończyli 65 lat i mają co najmniej 40-letni staż pracy (składający się z okresów składkowych i nieskładkowych, np. służby wojskowej, studiów). Prawo do emerytur częściowych będą miały też panie w wieku co najmniej 62 lat i z 35-letnim okresem składkowym, w praktyce wiek emerytalny dla kobiet przekroczy ten próg dopiero w 2021 r.

Emerytura częściowa będzie przysługiwała w wysokości połowy należnego emerytowi świadczenia. Jej wypłata obniży jednak stan konta zainteresowanego. Docelowe świadczenie emerytalne, jakie otrzyma w momencie osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego, będzie więc ciut niższe. W jakim stopniu zależy to od okresu pobierania emerytury częściowej? Osoby, które to świadczenie będą pobierały przez kilka miesięcy, niemal nie odczują różnicy, bo ich emerytura dożywotnia będzie niższa o kilkanaście złotych.

Kogo ominą zmiany

Podnoszenie wieku będzie dotyczyło wszystkich ubezpieczonych w systemie powszechnym. Nie odbiera to jednak możliwości korzystania z dotychczasowych rozwiązań. Szczególnie mężczyźni z rocznika 1948 nadal będą mogli przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli wypracują 35 lat stażu. Z kolei urodzeni po 31 grudnia 1948 r., zarówno kobiety, jak i mężczyźni, wciąż mogą, według art. 184 ustawy emerytalnej, korzystać z wcześniejszych emerytur na podstawie stażu pracy w szczególnych warunkach, wypracowanego przed 1999 r.

Podwyższenie wieku emerytalnego całkowicie ominie górników. Pracownicy uprawnieni do emerytur pomostowych oraz nauczyciele uprawnieni do świadczeń kompensacyjnych nadal będą mogli korzystać z tych uprawnień na dotychczasowych zasadach, tyle że dłużej będą pobierali te świadczenia, aż do osiągnięcia nowego wieku emerytalnego.

W wypadku prokuratorów, sędziów czy rolników nowelizacja przewiduje specjalne traktowanie tych grup zawodowych. Podwyższenie wieku emerytalnego zacznie się dla nich dopiero od 2018 r. Do tego czasu będą oni mogli przechodzić na emerytury na dotychczasowych zasadach, czyli w wypadku sędziów i prokuratorów już w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dostaną wtedy 75 proc. swojego dotychczasowego uposażenia, pod warunkiem że będą mieli staż pracy odpowiednio 25 i 30 lat.

W podobnym wieku z wcześniejszych emerytur do 2018 r. będą mogli korzystać także rolnicy, pod warunkiem jednak że udowodnią 30 lat stażu ubezpieczenia w KRUS. Od 2009 r. rolnicy tzw. dwuzawodowcy nie mogą do stażu pracy na roli doliczać już stażu ubezpieczenia w systemie powszechnym. Z tego przywileju skorzystają więc w praktyce tylko ci, którzy całe życie przepracowali w gospodarstwie.

podstawa prawna: ustawa z 11 maja 2012 r. DzU z 6 czerwca, poz. 637

Opinia

Katarzyna Dulewicz, radca prawny, partner w kancelarii CMS Cameron McKenna