Połowiczna emerytura: dla kogo emerytura częściowa

Ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

oraz niektórych innych ustaw wprowadziła możliwość przejścia na emeryturę częściową. Wyniesie ona tylko 50 proc. pełnej emerytury. O  świadczenie to mogą się ubiegać ubezpieczeni, którzy mają ukończony wiek emerytalny – 62 lata kobiety i 65 lat mężczyźni  i nie osiągnęli podwyższonego wieku emerytalnego >patrz tabela str. 2.

Kto nie skorzysta

O częściową emeryturę nie mogą ubiegać się kobiety, dla których podwyższony wiek emerytalny wynosi 62 lata lub jest niższy od 62 lat, np. 60 lat i 5 miesięcy.

Dodatkowym warunkiem, jaki muszą spełnić ubezpieczeni mający ukończony wiek  62 lata dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, jest udowodniony co najmniej 35-letni przez kobietę i 40-letni przez mężczyznę staż pracy (okres składkowy i nieskładkowy).

Przykład

Podwyższony wiek emerytalny kobiety urodzonej 31 grudnia 1958 r., a więc w okresie od 1 października  1958 r. do 31 grudnia 1958 r., wynosi 62 lata (art. 24 ust. 1a pkt 25 ustawy emerytalnej). Kobieta ta po osiągnięciu tego wieku może przejść na pełną emeryturę i nie musi udowadniać, co najmniej 35-letniego stażu pracy.

Przykład

Podwyższony wiek emerytalny kobiety urodzonej 15 grudnia 1959 r., a więc w okresie od 1 października 1959 r. do 31 grudnia 1959 r., wynosi 62 lata i 4 miesiące (art. 24 ust. 1a pkt 29). Kobieta ta po osiągnięciu wieku 62 lat będzie mogła przejść na emeryturę częściową, o ile udowodni 35-letni staż pracy.

Przykład

Podwyższony wiek emerytalny mężczyzny urodzonego 16 lipca 1949 r., a więc w okresie od 1 czerwca 1949 r. do 30 września 1949 r., wynosi 65 lat i 6 miesięcy (zgodnie z art. 24 ust. 1b pkt 3 ustawy emerytalnej). Mężczyzna ten po osiągnięciu wieku 65 lat będzie mógł przejść na emeryturę częściową, jeśli udowodni 40-letni staż pracy.

Przykład

Podwyższony wiek emerytalny mężczyzny urodzonego 15 stycznia 1949 r., a więc w okresie od 1 stycznia 1949 r. do 31 marca 1949 r., wynosi 65 lat i 5 miesięcy (zgodnie z art. 24 ust. 1b pkt 1 emerytalnej).

Mężczyzna ten po osiągnięciu wieku 65 lat będzie mógł przejść na emeryturę częściową, jeśli udowodni 40-letni staż pracy.

Ustalanie stażu

Staż wynoszący 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn będzie ustalany jak  dla emerytur na  starych zasadach. Będą więc przyjęte wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe (te ostanie w rozmiarze nie większym niż 1/3 udowodnionych okresów składkowych).

Jeżeli suma tych okresów będzie krótsza niż 35 (40) lat, a ubezpieczony może udowodnić pracę w gospodarstwie rolnym lub prowadzenie gospodarstwa rolnego, to okresy składkowe i nieskładkowe mogą być uzupełnione okresami pracy w gospodarstwie rolnym (prowadzenia gospodarstwa rolnego).

Ustawa emerytalna dopuszcza również możliwość uwz-ględnienia przy ustalaniu 35 (40) lat okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli wnioskodawca utracił prawo do  renty. Uzupełnienie takie może wystąpić, jeśli okresy składkowe i nieskładkowe uzupełnione ewentualnie okresami pracy w gospodarstwie rolnym (prowadzenia gospodarstwa rolnego) będą zbyt krótkie.

Przykład

Pan Anastazy legitymuje się 27-letnim okresem składkowym, 5-letnim okresem nieskładkowym, 4-letnim okresem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz 5-letnim okresem pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy przyznanej na podstawie ustawy emerytalnej. Pan Anastazy legitymuje się 40-letnim okresem uprawniającym do emerytury częściowej.

Jaka kwota

W celu obliczenia wysokości emerytury częściowej ZUS:

- ustali, ile wynosiłaby kwota pełnej emerytury,

- obliczy 50 proc. z tej kwoty; tak wyliczona kwota nie podlega podwyższeniu do kwoty emerytury najniższej.

W celu obliczenia kwoty emerytury oblicza się jej podstawę, którą dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia osoby ubiegającej się o to świadczenie z momentu przejścia na emeryturę.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowana na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury częściowej oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Kwota ta uwzględnia należne ubezpieczonemu waloryzacje (roczne i kwartalne) składek i kapitału początkowego.

Średnie dalsze trwanie życia ustala się na podstawie tablicy ogłoszonej przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego dla celów emerytalnych. Tablica ta obowiązuje od 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku i dotyczy wniosków zgłoszonych w tym okresie (art. 26 ustawy emerytalnej). Aktualna tablica ogłoszona została w „Monitorze Polskim” z 23 marca 2012 r. pod pozycją 182).

Przykład

Pan Antoni urodził się 15 listopada 1949 r. i legitymuje się okresami składkowymi – 38 lat i okresami nieskładkowymi – 4 lata. Łączny staż – 42 lata. Pan Antoni nie pracuje od 1 sierpnia 2011 r. i od 15 marca 2012 r. pobiera świadczenie przedemerytalne w wysokości 938,25 zł.

Powszechny podwyższony wiek emerytalny pana Antoniego to 65 lat i 8 miesięcy. Pan Antoni będzie mógł po osiągnięciu wieku 65 lat (co nastąpi 15 listopada 2014 r.), złożyć wniosek o emeryturę częściową, bowiem spełnia warunek wieku oraz ma udowodniony co najmniej 40-letni staż pracy.

Pan Antoni chciałby sprawdzić przybliżoną wysokość emerytury i w tym celu opierając się na informacji ZUS o kwocie składek i kapitału początkowego według stanu na dzień 31 grudnia 2010 r., którą otrzymał w 2011 r., i aktualnej tablicy dalszego trwania życia ogłaszanej przez prezesa GUS dla celów emerytalnych – ma świadomość, że faktyczne wartości będą inne.

Średnie dalsze trwanie życia dla osoby 65-letniej z aktualnej tablicy trwania życia to 211,8 miesięcy.

Opierając się na informacji przekazanej przez ZUS według stanu konta na dzień 31 grudnia 2010 r. pan Antoni przyjął do obliczenia podstawy obliczenia emerytury kwotę zwaloryzowanych składek, tj. 230 302,04 zł oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego, tj. 608618,53 zł. Łącznie tak ustalona podstawa obliczenia emerytury wynosiłaby 838920,57 zł. Przybliżona wysokość emerytury – po jej obliczeniu w myśl art. 26 ustawy emerytalnej – wynosiłaby 3974,41 zł (838929,57zł : 211,8 mies.). Pamiętamy, iż podstawa obliczenia emerytury oraz wartość średniego dalszego trwania życia mogą się zmienić.

50 proc. z 3974, 41 zł wynosiłoby 1987,21 zł – kwota ta byłaby wyższa od kwoty świadczenia przedemerytalnego, wynoszącego aktualnie 938,25 zł (pamiętać jednak trzeba, że świadczenie to do momentu przejścia na emeryturę częściową, po kolejnych waloryzacjach, będzie przysługiwało w innej wysokości).

Możliwość zawieszenia

Przy ustalaniu prawa do  emerytury częściowej nie stosuje się przepisów dotyczących zawieszania prawa do  emerytury z powodu osiągania przychodów. Tak więc o taką emeryturę może się ubiegać zarówno osoba, która żadnych przychodów nie osiąga (bo nie pracuje), jak też ta, która osiąga przychody z tytułu pracy – niezależnie od tego, jaka jest wysokość tych przychodów.