ETS: jak liczyć świadczenia emerytalne migrujących pracowników

W wydanym wczoraj wyroku ETS orzekł, iż prawo Unii sprzeciwia się uregulowaniu krajowemu dotyczącemu metod obliczania świadczenia emerytalnego w zakresie, w jakim metody te nie uwzględniają wystarczająco okoliczności, że zainteresowany pracował również w innym państwie członkowskim (sygn.: C-282/11).

Zaliczać, czy nie ...

Sprawa dotyczyła hiszpańskiej obywatelki C. Salgado González, która w ramach specjalnego systemu dla pracowników samozatrudniających się opłacała składki w Hiszpanii od dnia 1 lutego 1989 r. do dnia 31 marca 1999 r. oraz w Portugalii od dnia 1 marca 2000 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Wniosła ona o przyznanie jej świadczenia emerytalnego w Hiszpanii; świadczenie to zostało jej przyznane przez INSS ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2006 r. w wysokości 336, 86 euro miesięcznie.

W celu ustalenia, czy zainteresowana uiszczała składki przez minimalny okres 15 lat, INSS uwzględnił, zgodnie z prawem Unii, zarówno okresy ukończone w Hiszpanii, jak i okresy ukończone w Portugalii. Jednak do celów obliczenia podstawy wymiaru zsumował podstawy składek hiszpańskich za okres od dnia 1 kwietnia 1984 r. do dnia 31 marca 1999 r. – to jest z 15 lat poprzedzających opłacenie przez C. Salgado González ostatniej składki w Hiszpanii – i rezultat podzielił przez 210. Z uwagi na to, że C. Salgado González rozpoczęła płacenie składek do hiszpańskiego sytemu zabezpieczenia społecznego dopiero w dniu 1 lutego 1989 r., składki za okres od dnia 1 kwietnia 1984 r. do dnia 31 stycznia 1989 r. zostały zaliczone jako zerowe.

Uważając, że przy obliczaniu świadczenia emerytalnego należy uwzględnić również składki, które opłacała w Portugalii, C. Salgado González zażądała ponownego obliczenia tej kwoty. INSS oddalił to żądanie, w związku z czym poszkodowana wniosła skargę do sądu w Hiszpanii.

Uregulowania krajowe

Hiszpański Sąd Najwyższy zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy uregulowanie hiszpańskie, które nie pozwala na dostosowanie ani długości okresu składkowego, ani dzielnika w celu uwzględnienia okoliczności, że pracownik wykonywał swoje prawo do swobodnego przepływu, jest zgodne z prawem Unii.

Zwracając się do ETS sąd Galicji zaznaczył, iż nie ma wątpliwości co do tego, że nie jest możliwe uwzględnienie składek opłaconych w Portugalii przy obliczaniu hiszpańskiego świadczenia emerytalnego.

Przypomnijmy, że ustawodawstwo hiszpańskie przyznaje prawo do korzystania z emerytury typu składkowego między innymi pod warunkiem ukończenia minimalnego okresu składkowego wynoszącego 15 lat. „Podstawa wymiaru" tego świadczenia jest obliczana poprzez zsumowanie podstaw składek pracownika w okresie 15 lat bezpośrednio poprzedzających opłacenie ostatniej składki w Hiszpanii i podzielenie tej sumy przez 210. Ten dzielnik 210 powinien odpowiadać łącznie dwunastu składkom zwyczajnym i dwóm nadzwyczajnym rocznie opłacanym w okresie 15 lat.

Jednak zdaniem hiszpańskiego Sądu Najwyższego uregulowanie krajowe wprowadza nierówność traktowania między pracownikami osiadłymi i pracownikami migrującymi. Po pierwsze, przy porównywalnym wysiłku składkowym wspólnotowy pracownik migrujący otrzyma podstawę wymiaru niższą niż pracownik osiadły, który uiszczał składki wyłącznie w Hiszpanii. Po drugie im więcej składek opłaca pracownik państwie członkowskim innym niż Hiszpania, tym mniej czasu pozostaje mu w czasie kariery zawodowej na opłacanie składek hiszpańskich, które jako jedyne mogą zostać uwzględnione przy obliczaniu emerytury.

Zdecydowanie wliczać

W wyroku wydanym wczoraj Trybunał przypomniał, że prawo Unii nie wprowadza wspólnego systemu zabezpieczenia społecznego, lecz pozostawia odrębne systemy krajowe i ma na celu jedynie zapewnienie ich koordynacji. Państwa członkowskie zachowują zatem kompetencje w zakresie organizacji swoich systemów zabezpieczenia społecznego. Jednak - zdaniem Trybunału - przy wykonywaniu tych kompetencji państwa członkowskie są zobowiązane przestrzegać przepisów prawa UE, a zwłaszcza przyznanej obywatelom swobody przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich.

- Pracownicy migrujący nie mogą zatem otrzymywać przysługujących im świadczeń z zabezpieczenia społecznego w niższej wysokości ze względu na skorzystanie przez nich z prawa do swobodnego przemieszczania się - podkreślił ETS.

Przypomniał przy tym, że jeżeli ustawodawstwo państwa członkowskiego przewiduje obliczenie świadczeń na podstawie średniej składki – tak jak w Hiszpanii – to prawo Unii przewiduje, że obliczanie podstawy średniej składki powinno opierać się jedynie na kwocie składek rzeczywiście uiszczonych. Tymczasem - jak zauważył Trybunał - okazuje się, że w celu obliczenia podstawy wymiaru świadczenia C. Salgado González INSS uwzględnił nie tylko składki rzeczywiście opłacone w Hiszpanii, ale również fikcyjne okresy składkowe za okres od dnia 1 kwietnia 1984 r. do dnia 30 stycznia 1989 r., a to w celu uzyskania 15 lat poprzedzających ostatnią składkę hiszpańską. W sposób nieunikniony okresy te zostały zaliczone jako zerowe, a zatem ich uwzględnienie spowodowało obniżenie podstawy średniej składki. Jednocześnie należy stwierdzić, że takie obniżenie nie miałoby miejsca, gdyby C. Salgado González opłacała składki wyłącznie w Hiszpanii, nie korzystając ze swego prawa do swobodnego przepływu, a taki rezultat jest sprzeczny z prawem Unii.