Ukraina: Sługa żądny wielkiej władzy

Nigdy dotąd wynik wyborów parlamentarnych na Ukrainie nie był tak przewidywalny, wiadomo, które ugrupowanie wygra. Jednocześnie jest to chyba najbardziej intrygująca kampania wyborcza, odkąd kraj ogłosił niepodległość. Główna tajemnica to, czy równie zdecydowane zwycięstwo, jak Wołodymyra Zełenskiego w wyborach prezydenckich na wiosnę, w najbliższą niedzielę powtórzy jego partia Sługa Narodu. Gdyby tak się stało, cała władza w kraju znalazłaby się w jednych rękach, po raz pierwszy od 1991 r.

Człowiek na rowerze

Z najnowszego sondażu kijowskiego ośrodka Rejting wynika, że prezydenckie ugrupowanie ma niemal 50 proc. poparcia. Drugą pozycję zajmuje prorosyjska Platforma Opozycyjna – Za Życie (10,5 proc.), na trzecim miejscu ugrupowanie byłego prezydenta Petra Poroszenki Europejska Solidarność, na którą chce głosować 7,7 proc. wyborców. Batkiwszczyna byłej premier Julii Tymoszenko może liczyć na zaledwie 6,9 proc. głosów. Do parlamentu weszłaby jeszcze partia Gołos (5,9 proc.), na czele której stoi słynny wokalista zespołu Okean Elzy Swiatosław Wakarczuk.

Chęć utworzenia koalicji ze Sługą Narodu zadeklarowały wszystkie ugrupowania oprócz partii Poroszenki. Sługa Narodu liczy zaś na to, że nie będzie takiej potrzeby.

Przeczytaj też: Zełenski wciela się w Łukaszenkę

Do większości parlamentarnej potrzebują co najmniej 226 mandatów w 450-osobowej Radzie Najwyższej. Połowa jest wybierana z list partyjnych, reszta to jednomandatowe okręgi wyborcze. To wybrani z tych okręgów deputowani, jak zauważają ukraińscy analitycy, są największym problemem Zełenskiego. To najbardziej skorumpowana grupa, dobrze rozpoznawalnych i zarazem mocno usytuowanych w regionach. Dotychczas partie polityczne musiały kupować lojalność tych ludzi, by tworzyć większość.

Zełenski miał zaledwie dwa miesiące, by znaleźć w tych okręgach nowych ludzi, którzy w tak krótkim czasie mieli zdobyć zaufanie wyborców. O kandydatów na liście partyjnej raczej się nie obawia, mimo że nawet czołówka tej listy jeszcze niedawno nie była szerzej znana. Liderem partii jest Dmytro Razumkow, który stał na czele jego sztabu wyborczego, przedtem zawodowo zajmował się doradztwem politycznym. Jest synem zmarłego w 1999 r. znanego ukraińskiego analityka politycznego Ołeksandra Razumkowa. Poza tym nic o nim nie wiadomo, oprócz tego, że prawdopodobnie jest przyszłym premierem Ukrainy.

Przekonywać ma już sama nazwa partii, wzięta prosto z popularnego serialu, gdzie w roli sługi narodu występuje Zełenski. Zagrał tam zwykłego nauczyciela historii, który przypadkowo został prezydentem. Gdy chciał reformować kraj, zderzył się z murem skorumpowanego parlamentu. Wszystko jak w rzeczywistości. Rada Najwyższa nie poparła żadnej inicjatywy już prawdziwego, a nie filmowego prezydenta Zełenskiego. Postanowił więc całkowicie wziąć władzę w swoje ręce.

– Nie można wykluczyć, że to mu się uda. Na pewno będzie miał ponad 200 mandatów. Ludzie zostali opętani przez telewizor. W ciemno wierzą, że „człowiek na rowerze" (to logo filmu „Sługa narodu" – red.) rozwiąże wszystkie ich problemy – mówi „Rzeczpospolitej" znany kijowski politolog Ołeksandr Palij, związany z byłym prezydentem Poroszenką. – Większości konstytucyjnej (300 mandatów – przyp. red.) nie zdobędzie – twierdzi.

Lepiej niż w Europie

Wiele wskazuje na to, że partia nowego prezydenta o tym już pomyślała. Jednym z kluczowych założeń programu wyborczego jest wprowadzenie tak zwanego weta ludowego. Chodzi o uregulowanie kwestii przeprowadzenia referendum na Ukrainie. Prawo takie gwarantuje konstytucja, ale do dzisiaj nie powstała odpowiednia ustawa, która regulowałaby mechanizm przeprowadzenia plebiscytów. Mając tak duże poparcie społeczeństwa, Zełenski mógłby forsować poprzez referendum inicjatywy, które wymagałyby większości konstytucyjnej (300 deputowanych).

Sługa Narodu proponuje m.in. przeprowadzenie decentralizacji władzy w państwie „na wzór europejski" i zwiększenie uprawnień samorządów, pozbawienie immunitetu deputowanych i przeznaczenie 5 proc. PKB na armię, którą ma zostać zmodernizowana „według standardów NATO". Korupcji jest poświęcony cały rozdział programu. Urzędnicy i politycy, którzy zostaliby przyłapani na korupcji, będą tracili cały swój majątek. Wprowadzona by została odpowiedzialność karna za „nieuzasadnione wzbogacenie się" urzędników. Organy ścigania miałyby wynagradzać aktywnych obywateli, którzy „zgłaszaliby przestępstwa korupcyjne". Zapowiedziano całkowity reset antykorupcyjnych służb.

– Organy ścigania i służby trzeba całkowicie reformować. Ludzie stracili do nich zaufanie tak samo jak do poprzedniego obozu rządzącego – mówi „Rzeczpospolitej" sympatyzujący z Zełenskim deputowany Rady Najwyższej Witalij Kuprij. Przyznaje, że nie startuje w niedzielnych wyborach parlamentarnych, ponieważ będzie się ubiegał o stanowisko prokuratora generalnego.