25 lat Polski w NATO. Przeskok generacyjny zbrojeniówki

Materiał przygotowany przez PGZ

Zmiany, jakie nastąpiły na przestrzeni 25 lat, można rozpatrywać w różnych aspektach. Wizualnie zmienił się nie tylko rodzaj kamuflażu na mundurach polowych – wprowadzone zostały rogatywki, a żołnierze zamiast butów w kolorze brązowym zaczęli nosić te w kolorze czarnym. Sztabowcy uczyli się nowych znaków taktycznych, od nowa pisano wszystkie dokumenty sztabowe, by ich układ, charakter i treść odzwierciedlały standardy sojuszu.

Najbardziej istotna zmiana dokonała się jednak w obszarze organizacji i wyposażenia Wojska Polskiego. Gdy rozwiązywano Układ Warszawski, polska armia liczyła około 400 tys. żołnierzy. W chwili przyjmowania do NATO było ich ok. 226 tys., a armia miała za sobą pierwszy trudny etap redukcji i reorganizacji jednostek wojskowych i stanów etatowych. Dla porównania dziś Wojsko Polskie liczy nieco ponad 184 tys. żołnierzy, a proces dojścia do założonych 300 tys. rozłożono na co najmniej dekadę. Zmieniła się także liczba jednostek i związków taktycznych, a redukcja i reorganizacja dotknęła wszystkich rodzajów sił zbrojnych.

Nowy sojusz, nowe standardy

Transformacja obejmuje także sprzęt i uzbrojenie wojskowe. Na przestrzeni 25 lat w tej kwestii zmieniło się dużo, choć proces generacyjnej wymiany sprzętu nadal trwa. Czołgi T-72 i PT-91 są zastępowane przez Leopardy, Abramsy i K2, zamiast wyrzutni rakiet BM-21 dominują WR-40 Langusta, a do służby trafiają pierwsze zestawy HIMARS i Chunmoo zintegrowane z polskim podwoziem marki Jelcz. Podstawową bronią indywidualną żołnierza jest dziś pistolet VIS, a karabinki to Beryl i Grot kaliber 5,56 mm, które wypierają kałasznikowa z amunicją kalibru 7,62 mm. Na wyposażenie armii trafiły samoloty wielozadaniowe F-16, samoloty transportowe C-295 CASA i C-130 Hercules. Nie ma ćwiczeń wojskowych, w których żołnierze nie wykorzystywaliby kołowych transporterów opancerzonych Rosomak i moździerzy samobieżnych Rak. Podstawą najniższej warstwy obrony przeciwlotniczej są obecnie zestawy Piorun i Poprad, a artyleria wymienia wysłużone armatohaubice 2S1 Goździk na powszechnie cenione Kraby. W wojsku pojawiły się nowe systemy rozpoznania, łączności oraz zarządzania polem walki.

Rośnie procentowo ilość nowoczesnej techniki bojowej w standardzie NATO, która systematycznie wypiera tę w standardzie posowieckim. Jest to proces kosztowny i dlatego m.in. wciąż jeszcze w użyciu pozostają bojowe wozy piechoty BWP-1, śmigłowce z rodziny Mi, czy jednostki wodowane w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Nie da się przezbroić armii w kilka czy kilkanaście lat, bo to dla państwa koszt finansowy znacznie przekraczający roczne wydatki na obronność na poziomie 2 proc., a nawet, jak w ostatnich latach, 3–4 proc. PKB. Choć to właśnie wstąpienie do NATO sprawiło, że w 2001 r. po raz pierwszy określono minimalny poziom wydatków na armię na poziomie 1,95 proc. PKB i zagwarantowano stałe finansowanie kluczowych programów modernizacyjnych. Dziś, z wydatkami na obronność na poziomie niemal 4 proc. PKB, Polska, obok Stanów Zjednoczonych, jest liderem w tym aspekcie w ramach całego sojuszu.

Przeskok w zbrojeniówce

Ten realizowany od dekad przeskok generacyjny nie byłby możliwy bez udziału polskiej zbrojeniówki. To ona pozostaje partnerem zmian, jakie w zakresie techniki wojskowej przechodzą siły zbrojne. Podobnie jak struktury wojska zmienił się także model funkcjonowania branży zbrojeniowej w naszym kraju. Dziś obok podmiotów prywatnych niekwestionowaną rolę lidera odgrywają zakłady zbrojeniowe należące do Skarbu Państwa. Od dekady większość z nich funkcjonuje jako Polska Grupa Zbrojeniowa. Swoją działalnością obejmuje ona wszystkie domeny współczesnego pola walki. W zakresie kompetencji i potencjału równolegle rozwija produkcję, serwis sprzętu i utrzymanie jego sprawności, a także inwestuje w obszar B+R, budując własne zaplecze laboratoryjne. To wszystko pozwala PGZ dotrzymać kroku zmianom zachodzącym w armii.

Te 25 lat, które dzielą nas od przyjęcia Polski do NATO, to nie tylko zmiany w strukturze własnościowej spółek z sektora obronnego. To przede wszystkim sprzęt z najwyższej półki, który będąc wynikiem pracy polskich konstruktorów, zdążył się pozytywnie zweryfikować w działaniach bojowych. Mówimy tu w pierwszej kolejności o KTO Rosomak, który zdał swój test w Afganistanie, armatohaubicy Krab i PPZR Piorun, które potwierdzają swoją niezawodność w wojnie w Ukrainie, czy starsza wersja Pioruna Grom – który sprawdził się w czasie inwazji Rosji na Gruzję. W tym zestawieniu należy pamiętać o sprzęcie optoelektronicznym, systemach radarowych i rozpoznania, indywidualnym wyposażeniu żołnierza.

Wszystkie domeny, w których funkcjonuje wojsko, a które wspiera polska zbrojeniówka, mają wyroby potwierdzające wysoką jakość, skuteczność i niezawodność oferowanych rozwiązań. Wymiana generacyjna sprzętu, którą wymusiła akcesja do NATO, w dużej mierze już się dokonała. Nie tylko przezbrojono broń na kalibry zgodne ze standardem NATO (karabinowy 5,56 mm, artyleryjski 155 mm), ale także powszechnie stosuje się systemy rozpoznania przeciwnika swój–obcy, które stanowią integralną część nowoczesnego sprzętu, a są także montowane na tym starszym – wciąż jeszcze użytkowanym, mającym swój rodowód w okresie Układu Warszawskiego.

Uznanie partnerów

Wstąpienie do NATO pozwoliło Polsce nie tylko zdobyć sprzęt zachodni, wcześniej niedostępny i ściśle strzeżony. Polskiej zbrojeniówce dało szansę dostępu do tych najnowszych technologii, pozwoliło skonfrontować się ze światowymi liderami w tym sektorze, a z czasem dołączyć do tego grona. Dziś spółki Polskiej Grupy Zbrojeniowej z powodzeniem i na partnerskich zasadach współpracują z koncernami z USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec czy Skandynawii.

To dzięki uznaniu dla potencjału, wiedzy i jakości świadczonych usług w poznańskich Wojskowych Zakładach Motoryzacyjnych powstało Regionalne Centrum Obsługi czołgów Abrams, a w Bydgoszczy w ramach Wojskowych Zakładów Lotniczych nr 2 działa centrum serwisowe samolotów wielozadaniowych F-16 i transportowych C-130 Hercules, gdzie obsługiwane są nie tylko statki powietrzne polskich Sił Powietrznych, ale także amerykańskich US Air Force.

To dzięki uznaniu kompetencji, wspólnie z brytyjskimi partnerami, w PGZ Stoczni Wojennej powstają nowoczesne i świetnie wyposażone fregaty dla Marynarki Wojennej, a polskie spółki z domeny rakietowej w coraz większym procencie uczestniczą w budowie systemu wielowarstwowej obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, jaki budujemy we współpracy z amerykańskimi i brytyjskimi partnerami. To wszystko nie byłoby możliwe, gdyby Polska nie wstąpiła do NATO.