Prywatyzacja pełna ryzyka

Głośna zeszłoroczna prywatyzacja – sprzedaż spółki PKP Energetyka, która wywołała sprzeciw ówczesnej opozycji i oskarżenia o szkodzenie państwu – nie naruszała prawa. Tak oceniła Najwyższa Izba Kontroli w raporcie, który poznała „Rzeczpospolita".

Czy jednak w przyszłości kolej, a także państwo dobrze wyjdzie na sprzedaży kolejowej spółki – nie jest pewne. NIK wskazuje na ryzyko związane z tą prywatyzacją.

Niekonsekwentne przepisy

Jesienią 2015 r. 100 proc. akcji spółki PKP Energetyka kupił za ponad 1,4 mld zł fundusz CVC Capital Partners poprzez firmę zależną Caryville Investment.

Prywatyzacja miała szczególny charakter ze względu na znaczenie firmy dla funkcjonowania innych spółek grupy PKP, a pośrednio dla całej gospodarki. Spółka była bowiem monopolistą w dystrybucji energii elektrycznej do sieci trakcyjnej PKP i jedynym właścicielem sieci dystrybucyjnej zasilającej trakcję elektryczną linii kolejowych. W latach 2012–2014 PKP Energetyka była rentowna: jej zysk netto wynosił odpowiednio: 65,6 mln, 90 mln i 48,7 mln zł.

Posłowie PiS, ale i SLD, alarmowali, że utrata kontroli nad kluczową częścią kolejowej infrastruktury może zagrozić bezpieczeństwu energetycznemu państwa.

NIK na wniosek sejmowej Komisji Kontroli Państwowej zbadała sprzedaż i uznała, że „w świetle przepisów fundamentalnej w tym zakresie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PKP sprzedaż całości akcji Spółki inwestorowi zewnętrznemu była legalna". Paradoksalnie – zauważa Izba – ustawa zabrania sprzedaży mienia wchodzącego w skład linii kolejowej o państwowym znaczeniu, ale nie stawia przeszkód dla sprzedaży całości akcji firmy, której własnością jest infrastruktura.

Nie dziwi więc, że prokuratura też nie dopatrzyła się przestępstwa. Ścigania odpowiedzialnych za sprzedaż domagał się od niej w 2015 r. Klub Parlamentarny PiS.

NIK ocenia, że zarząd PKP zapewnił rzetelną wycenę wartości spółki, a 1,41 mld zł to „cena akceptowalna".

Kontrolerzy wytknęli jednak, że opinie prawne dotyczące legalności transakcji z punktu widzenia ustawy o komercjalizacji PKP sporządzono już po zawarciu umowy przedwstępnej. Wtedy sprawa była już głośna i pojawiły się protesty.

PiS: to był ogromny błąd

NIK wskazuje istotne ryzyka tej prywatyzacji, wiążące się z tym, że obecny właściciel (spółka celowa Caryvill Investment powiązana z CVC Capital Partners LTD) jest inwestorem finansowym. „Po osiągnięciu założonej stopy zwrotu z inwestycji może nie być zainteresowany dalszym utrzymywaniem akcji i wystawić je na sprzedaż" – czytamy w raporcie.

– Sposób działania tego typu firm jest taki, że gdy spółka nabiera wartości, jest sprzedawana. Nowy nabywca może nie być zainteresowany świadczeniem usług dystrybucji energii – mówi osoba znająca kulisy sprawy.