Dalsza rodzina też ma prawo do ulgi

Darowizny i spadki między osobami z tzw. zerowej grupy podatkowej są w całości zwolnione z daniny. Po spełnieniu warunków formalnych dotyczących zgłoszenia i odpowiedniej dokumentacji małżonek, zstępni (dzieci, wnuki itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie itd.), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha nie muszą martwić się o podatek.

Przysporzenia majątkowe między osobami z pozostałych trzech grup podatkowych z takiego przywileju nie korzystają. Wyjątkiem są mieszkania, których darowizna i spadek mogą podlegać zwolnieniu. Zgodnie z art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.) po nabyciu własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie do podstawy opodatkowania nie wlicza się ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 mkw. powierzchni użytkowej. Po nabyciu części (udziału) nieruchomości ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Różne grupy, różny zakres

Ustawodawca zróżnicował warunki i zakres zwolnienia w zależności od tego, do jakiej grupy podatkowej należy podatnik.

W najlepszej sytuacji są osoby z I grupy podatkowej, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie. Dla nich zwolnienie jest przewidziane, gdy nabędą mieszkanie zarówno w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, jak i darowizny lub polecenia darczyńcy.

Osoby z II grupy podatkowej skorzystają z preferencji tylko w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego. Chodzi o: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Pozostałe osoby, w tym zupełnie obce, zaliczające się do III grupy podatkowej, również skorzystają ze zwolnienia przy nabyciu mieszkania w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego.

Umowa o opiekę

Prawo to przysługuje tylko osobom, które sprawowały opiekę nad wymagającym jej spadkodawcą na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, obowiązującym co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia.

Ulga została jednak obwarowana dodatkowymi warunkami, które trzeba spełnić łącznie. Dotyczą one obywatelstwa, stanu posiadania (nabywca nie może mieć innego lokum lub w odpowiednim czasie się go wyzbyć – nie może to być jednak sprzedaż) oraz obowiązku zamieszkania i zameldowania na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku.

Ponadto co do zasady podatnik nie może zbyć otrzymanego lokum przez pięć lat.

Anna Łukaszewicz-Obierska, radca prawny, partner WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr

Gdy lokum otrzymane w spadku czy darowiźnie sprzedawane jest przed upływem pięciu lat od dnia nabycia, prawo do ulgi pozwala zachować wyłącznie „uzasadniona konieczność" zmiany warunków mieszkaniowych lub miejsca zamieszkania. Organy podatkowe interpretują konieczność jako nieodzowność, przymus lub nieuchronność. Jako przykład można wskazać trudne warunki materialne podatnika. Powodem takim może być także na przykład stan zdrowia, zawarcie związku małżeńskiego lub powiększenie rodziny czy przeprowadzka do innego miasta w celach zarobkowych.