Ulga prorodzinna gdy dziecko dostanie pensję po zmarłym rodzicu

We wrześniu 2011 r. zmarł tragicznie mój były mąż. Córka dostała z jego zakładu pracy pieniądze – ponad 10 tys. złotych. Córka ma obecnie 23 lata, studiuje, więc dotychczas mogłam za nią odliczać ulgę prorodzinną. W tym roku urząd skarbowy kazał mi skorygować zeznanie podatkowe za 2011 r. Twierdzi, że ponieważ córka miała dochód  wyższy niż  3.089 zł, to ja nie mogłam odliczyć ulgi prorodzinnej. Uważam, że to bardzo niesprawiedliwe, bo córka przecież nie pracowała zarobkowo. Żadna z nas nie mogła przewidzieć ani śmierci jej ojca ani tego „dochodu" z odprawy pośmiertnej. Czy urząd miał prawo żądać korekty ?

– pyta czytelniczka

Prawdopodobnie fiskus ma rację, ale żeby to wyjaśnić, trzeba rozróżnić tytuły z jakich potomek otrzymuje pieniądze z zakładu pracy zmarłego rodzica.

Ostatnia pensja nie dla każdego

Gdy umrze pracownik, jego prawa majątkowe przechodzą – w równych częściach – na określonych członków jego rodziny. Świadczenia wynikające ze stosunku pracy są wypłacane małżonkowi zmarłego oraz innym osobom spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 67 tej ustawy są to m.in. dzieci zmarłego, jeśli nie ukończyły 16 lat. Jeśli nadal się uczą, to uprawnienie do pensji po zmarłym rodzicu mają do czasu ukończenia edukacji, ale maksymalnie do ukończenia 25 lat. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do pobrania pensji rodzica przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Wiek dziecka nie ma znaczenia tylko wtedy, gdy ma ono orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy, powstałą  przed ukończeniem 16 albo 25 lat.

Osoby te nie muszą udowadniać pracodawcy swoich praw do spadku. Świadczenia ze stosunku pracy zmarłego są bowiem wypłacane najbliższym w wyniku zastosowania uproszczonej procedury przewidzianej w art. 63

1

kodeksu pracy

, z pominięciem przepisów Kodeksu cywilnego o spadkach. Jeśli zmarły pracownik nie był w chwili śmierci w związku małżeńskim, ale pozostawił po sobie dziecko lub dzieci, one powinny dostać wypłatę po ojcu. Dopiero wtedy, gdy zmarły nie pozostawił ani małżonka ani dzieci ani żadnej z osób wymienionych w art. 67 ustawy o emeryturach i rentach  z FUS, świadczenia ze stosunku pracy wchodzą do masy spadkowej.

Oprócz pensji zasadniczej najbliższym pracownika należą się premie, nagrody, prowizje do których prawo nabył on przed śmiercią, a także ekwiwalent za niewykorzystany urlop.

Wszystko to zakład pracy musi wypłacić w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałyby zmarłemu, lecz bez odliczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Zatem w przypadku czytelniczki zakład pracy zobowiązany był obliczyć pensję należną za przepracowany przez zmarłego okres od 1 września do dnia zgonu, doliczyć ewentualny ekwiwalent za urlop i inne należne świadczenia, a następnie wypłacić wszystko córce zmarłego.

Dla najbliższych zmarłego wypłacone im wynagrodzenie jest przychodem z praw majątkowych, a przychody takie są opodatkowane  w myśl art. 9 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 i art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT). Dlatego córka czytelniczki powinna była otrzymać od pracodawcy zmarłego PIT-11 z informacją o wysokości przychodu z tytułu praw majątkowych i pobranej zaliczce na podatek dochodowy. Sama zaś była zobowiązana do rozliczenia przychodu z praw majątkowych w zeznaniu rocznym za 2011 r., po zsumowaniu go z pozostałymi przychodami.

Odprawa pośmiertna bez PIT

Oprócz pensji i innych świadczeń ze stosunku pracy zmarłego pracownika jego rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna (art. 93 kodeksu pracy). Jest liczona jak ekwiwalent za urlop, a jej wysokość zależy od stażu u danego pracodawcy i wynosi:

1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,

2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,

3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Do stażu  wlicza się  okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła w ramach  przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, a także w innych przypadkach, gdy nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzedniego pracodawcę.

Odprawa pośmiertna przysługuje tym samym osobom, które są uprawnione do odbioru ostatniego wynagrodzenia zmarłego. Także i w tym przypadku odprawa jest dzielona po równo między uprawnionych. Jeżeli po zmarłym pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, pracodawca wypłaca mu połowę odpowiedniej kwoty.

Rodzina nie dostanie odprawy, jeśli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie i ubezpieczyciel  wypłacił rodzinie odszkodowanie z polisy. Lecz jeśli jest ono niższe niż przepisowa odprawa pośmiertna pracodawca musi rodzinie wyrównać różnicę.

Odprawa pośmiertna jest wolna od podatku dochodowego

- tak stanowi art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT.

Ulga na dziecko z niewielkim dochodem

Ulga prorodzinna polega na odliczeniu od podatku 92,67 zł za każdy miesiąc, w którym rodzic faktycznie sprawował opiekę nad potomkiem. W rozliczeniu za 2011 na każde dziecko można było odliczyć 1112,04 zł. Odliczenie na dorosłego potomka przysługuje pod warunkiem, że nie ukończył on 25. roku życia i jednocześnie uczy się lub studiuje. Dodatkowe ograniczenie to limit dochodów dziecka. Jak wynika z art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy o PIT chodzi o dochody  podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (skala podatkowa) lub art. 30b (dochody  kapitałowe) w łącznej wysokości przekraczającej w roku podatkowym 3089 zł brutto (ten limit nie obejmuje renty rodzinnej).