Gruntu nie ma, ale podatek trzeba płacić

Na problem związany z obciążeniami właścicieli gruntów wywłaszczanych pod inwestycje zwróciła uwagę posłanka Danuta Nowicka (PiS). W interpelacji do ministra finansów pisze, że do jej biura poselskiego w Katowicach zgłaszają się niezadowoleni właściciele gruntów zajmowanych pod inwestycje Skarbu Państwa. Muszą płacić podatki od nieruchomości, choć pozbawiono ich wpływu na te grunty.

Procedury się ciągną

Takie decyzje w sprawie realizacji inwestycji drogowej wydaje wojewoda, przenosząc własność gruntów na Skarb Państwa albo gminę. Zdarza się, że mają rygor natychmiastowej wykonalności, a mimo to nie są ostateczne. Część właścicieli takich działek odwołuje się od decyzji wojewody, co odwleka jej uprawomocnienie się. W tym czasie wciąż są formalnie ich właścicielami. Przejście własności na Skarb Państwa lub gminę wydłuża się wskutek konieczności naniesienia zmian w księgach wieczystych, rejestrach starostwa czy ewidencji gminy.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Za wywłaszczenie ma być uczciwsza cena

Przejęcie przez państwo gruntu właściciele lub użytkownicy mają uzyskać rynkowe odszkodowanie i możliwość zagospodarowania się w innym miejscy.

– Proces, w wyniku którego tę informację ujmą rejestry, może się ciągnąć latami, bo dotyczy kilku tysięcy działek. Właściciele zajętych działek, mimo że od długiego czasu nie są już w ich władaniu, muszą płacić za nie podatek od nieruchomości – zauważa posłanka Nowicka i pyta MF, czy w związku z tym są planowane zmiany w opodatkowaniu takich gruntów.

Z odpowiedzi wiceministra Artura Sobonia wynika, że nie będzie zmian w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, regulującej te kwestie. Odpowiedź zawiera jednak – choć nie wprost – sugestię, jak można rozwiązać problem bez zmiany ustawy.

Wiceminister przypomina w swoim piśmie ogólną zasadę, w myśl której osoba fizyczna będąca właścicielem nieruchomości, dopóki nie wyzbędzie się przysługującego jej prawa, czy to w drodze umownej, czy w inny sposób, jest podatnikiem podatku od nieruchomości zobowiązanym do jego zapłaty. „Obowiązek podatkowy w tym podatku wygasa bowiem z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek, tj. np. nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości” – czytamy w piśmie Artura Sobonia.

Wiceminister zauważa też, że przepisy o podatku od nieruchomości nie przewidują żadnej specjalnej procedury rozliczeń, która by miała zastosowanie do procesu inwestycyjnego związanego z budową dróg. Soboń wskazuje tu konkretnie na brak powiązań z ustawą o szczególnych zasadach przygotowania i prowadzenia inwestycji w postaci dróg publicznych.

W odpowiedzi na interpelację wskazano, że z upływem miesiąca, w którym decyzja o zezwoleniu na inwestycję drogową stała się ostateczna, obowiązek podatkowy dotychczasowego właściciela nieruchomości wygasa, a w ciągu kolejnych 14 dni obowiązany jest on poinformować o tym gminę. „Wygaśnięcie obowiązku podatkowego jest podstawą dla organu podatkowego do zmiany decyzji, którą ustalono podatek” – przypomina MF.

Wiceminister w swoim piśmie wskazuje jednak, że podatnikami są też posiadacze samoistni nieruchomości. I choć nie rozwija tej myśli, to przypomina, że taką regułę zawarto w art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ten zaś przewiduje w ust. 3, że to na posiadaczu samoistnym ciąży obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości.

Według art. 336 kodeksu cywilnego posiadaczem samoistnym jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. W sytuacji opisanej w poselskiej interpelacji, gdy Skarb Państwa już dysponuje nieruchomością na podstawie decyzji wojewody o przeznaczeniu na cele drogowe, niewątpliwie już jest takim posiadaczem.

Co mówi NSA

Jak wskazał NSA w wyroku z 26 stycznia 2016 r. (sygn. akt: I OSK 1020/14), do spełnienia przesłanki władztwa nad takimi gruntami nie jest konieczne udowodnienie przez podmiot publicznoprawny posiadania nieruchomości (w rozumieniu kodeksu cywilnego), ale jedynie wykazanie faktycznego władania nią.