Krzysztof Rawa: Historia Pucharu Davisa

Było lato 1899 roku, kilka tygodni po finale amerykańskich rozgrywek akademickich, w których pierwsze miejsce w singlu i deblu zdobył Dwight Davis, zdolny student prawa z St. Louis. On i jeszcze trójka gwiazd tenisa z Harvardu: Malcolm Whitman, Holcombe Ward i Beals Wright, syn pierwszego sławnego zawodowego baseballisty George'a Wrighta, przyjechali do San Francisco uczyć Kalifornijczyków coraz bardziej modnej gry – tenisa.

Wieczorami sporo rozmawiali o zakończonej niedawno dziesiątej edycji regat o Puchar Ameryki, które już od 1851 roku zajmowały uwagę ludzi lubiących sport. – Musimy zrobić coś takiego także w tenisie. Duch zdrowej sportowej rywalizacji nie zna granic państwowych – mówił Davis, a koledzy się zgadzali.

Pomysłodawca poprosił o pomoc dr. Jamesa Dwighta, znanego bostońskiego chirurga, też absolwenta Harvardu, który był pionierem amerykańskiego tenisa, sam grał, organizował pierwsze turnieje, uczył innych, no i pojechał w latach 80. na turniej wimbledoński, znał tenisistów brytyjskich. Dr Dwight pomógł, Brytyjczycy zgodzili się zagrać z Amerykanami, choć z początku potraktowali propozycję raczej lekko, uznając, w duchu czasów, że są klasą sami dla siebie.

Wysłali za ocean trójkę: Arthura Wentwortha Gore'a, Edmunda D. Blacka i Herberta Ropera-Barretta. Z przyczyn do dziś niejasnych nie popłynęli do USA najlepsi wówczas na Wyspach bracia Reggie i Laurie Doherty, którzy przez dekadę dzielili się zwycięstwami w Wimbledonie. Tylko Gore był tenisistą, któremu udawało się niekiedy wygrywać z jednym z nich.

Po trzech meczach na zewnętrznej stronie efektownego srebrnego pucharu przybył napis: „Won by America, three matches to none, Longwood 1900".

Gra o srebrną wazę

Porażka Brytyjczyków zabolała, Herbert Roper-Barrett uznał, że trzeba się rodakom wytłumaczyć. – Trawa była za długa, siatka była obrazą dla cywilizowanego tenisa, trzymana za linki przez chłopaków, była wciąż ugięta, piłki były okropne, miękkie i flakowate – mówił po powrocie. Zarzucano też Amerykanom brak gracji i finezji, grę agresywną i prostą, ryzykowną, siłową i pospieszną.

W następnym roku o Puchar Davisa nie zagrano. Brytyjska federacja tenisowa nie wysłała drużyny za ocean, tłumacząc się brakiem „reprezentatywnej ekipy". Amerykańska prasa uznała decyzję za tchórzostwo, a wymówki za dziecinne. Sprowokowani Brytyjczycy przybyli więc w 1902 roku do Crescent Athletic Club w Brooklynie w najlepszym składzie: z braćmi Doherty i mistrzem Wimbledonu Joshuą Pimem, lecz Amerykanie znów wygrali (3:2), gdy Malcolm Whitman pobił obu Dohertych. Dopiero w trzecim podejściu Wyspy Brytyjskie zwyciężyły, ku swej satysfakcji, na amerykańskiej ziemi.

To był początek historii, która, mimo wielu zakrętów i zmian światowego sportu, trwa od 114 lat. Już po kilku latach od pierwszego meczu do rywalizacji włączyli się nowi uczestnicy, w 1907 roku po raz pierwszy wygrali Australijczycy, dziś w rozgrywkach startuje 130 krajów. Już w latach 20. ubiegłego wieku pisano, że tenis dzięki Pucharowi Davisa stał się pierwszym sportem prawdziwie międzynarodowym.

Mecze o srebrną wazę od początku prowokowały wielkie emocje, nierzadko także spory, które, szczerze mówiąc, nie do końca pasowały do XIX-wiecznych zasad czystej sportowej rywalizacji. Stawały się też w wielu krajach narzędziem polityki, dzieliły lub łączyły.

Polityka tenisa jednak nie zabiła, zagrożeniem dla Pucharu Davisa jest raczej intensywny rozwój profesjonalnych rozgrywek, w których pozostało mało miejsca na staromodne „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego". Ale drużynowy tenis ma wciąż siłę przetrwania, przyciąga widzów i buduje nowe sportowe legendy. Być może przekonamy się o tym po raz kolejny między piątkiem a niedzielą na stadionie OSC Lille podczas finału Francja – Szwajcaria.

Arthur Ashe, który grał w reprezentacji USA dziesięć lat i potem był jej kapitanem, napisał w 1977 roku: „Puchar Davisa przetrwał tak długo jak niewiele innych wydarzeń sportowych przed nim, gdyż nie składa się nań tylko miejsce gry, tenisiści, trofeum, rywalizacja i nazwa. To wciąż jest także idea. Ona zawsze przetrwa. Co więcej, to nie przypadek, że zwrot »świat idealny« pochodzi od słowa »idea«. Dwight Davis też musiał być idealistą, by w 1900 roku uwierzyć, że pokona wszystkie problemy i że warto fundować wielką srebrną salaterę jako symbol przyjaznej rywalizacji w nowym sporcie. Zasady rozgrywek Pucharu Davisa się zmieniły, polityczne systemy się zmieniły, sam puchar wygląda inaczej, ale idea i jej sens są niezmienne".

Dwight Filley Davis po studiach w Washington University Law School nie został prawnikiem. Zajął się polityką w rodzinnym mieście – St. Louis. Był republikaninem. Zaczął od skromnej funkcji komisarza miejskich parków – przez kilka lat rozwijał w przestrzeni miejskiej ośrodki do uprawiania sportów. Zbudował tam, co niektórzy pamiętają, pierwszy municypalny kort tenisowy w Stanach Zjednoczonych.

Walczył dzielnie i zdobywał odznaczenia na frontach I wojny światowej, potem służył w latach 20. prezydentowi Calvinowi Coolidge'owi jako asystent sekretarza wojny, następnie jako sekretarz wojny. Za rządów prezydenta Herberta Hoovera na początku lat 30. pełnił funkcję gubernatora Filipin. Ma swoje ważne miejsce w Galerii Sławy światowego tenisa i mosiężną plakietkę w Alei Sławy miasta St. Louis, w którym startował także w igrzyskach olimpijskich w 1904 roku.

Malcolm Douglas Whitman po ukończeniu w 1902 roku wydziału prawnego Harvardu grał w tenisa już tylko dla przyjemności, ale został cenionym działaczem, członkiem komitetu wykonawczego U.S. National Lawn Tennis Association. Pracował w biznesie, zarządzał kilkoma firmami, głównie w branży odzieżowej i spożywczej. Skończył życie, skacząc w chwili załamania nerwowego ze swego nowojorskiego apartamentu na piątym piętrze. Niedługo przed śmiercią, w 1932 roku, wydał książkę zatytułowaną „Tenis – początki i tajemnice".

Holcombe Ward najdłużej pozostał przy tenisie. W Pucharze Davisa grał do 1906 roku. W latach 1937–1947 był przewodniczącym U.S. National Lawn Tennis Association.

Fiołki i liście akantu

Trofeum jest wciąż to samo, nie zaginęło podczas wojen, nie zniszczył go żaden szaleniec, nikt nie ukradł – jak to bywało z innymi sławnymi pucharami.

Dwight Davis, syn bogatej rodziny z St. Louis, nie miał żadnych problemów finansowych, więc zamówił w renomowanej firmie Shreve, Crump & Low z Bostonu wazę na poncz z czystego srebra wysokości 13 cali i średnicy 18 cali. Poszło na nią 217 uncji kruszcu. Górny brzeg zdobią wyrzeźbione fiołki i liście akantu, na dole jest napis: „International Lawn Tennis Challenge. Presented by Dwight F. Davis, 1900". Brytyjczycy chętnie dodają, że może pomysł był amerykański, ale projekt i wykonanie ich, bo Shreve, Crump & Low przekazali zlecenie Williamowi B. Durginowi z Concord w stanie New Hampshire, fachowcowi przybyłemu z Anglii.